Դերենիկ Դեմիրճյան. «Նա»

Սա էլ դասախոսության ու ժողովի տիպ է։ Դասախոսությունը սկսվեց, թե չէ՝ անխուսափելի ինչպես օգոստոսի ճանճ, ներս կմտնի ու կգա կնստի առաջին շարքերում։ Տխուր է, ինչպես ձանձրացած սուրբը։ Հատուկ պաշտոնով է գալիս դասախոսության և ոչ թե հետաքրքրությամբ։

Դասախոսն ազատ է խոսելու, ինչի մասին կուզե. Քաղաքական, ամուսնալուծական, երաժշտական, կոոպերացիա,- միևնույնն  է, նա չպետք է լսի։ Ամբողջ դասախոսության ժամանակ շվեյցարի պես քնած է։ Բայց բավական է դասախոսը խոսքը վերջացնի։ Մեկ էլ տեսար՝ անդիմադրելի, ինչպես բնական պահանջ՝ զարթնեց ու ձեռը մեքենայաբար տնկեց վեր։ Քնատ է թեթև, բայց խոսք է պահանջում։ Պիտի ընդդիմախոսի, արդեն դրա համար է եկել։  Նա էլ դրա մարդն է։ Ուղղակի հակաճառության մեքենա։

Ու սկսում է։ Մի ջախջախված ձայն էլ ունի, որ պատռվող կոշիկի տեմբրն է հիշեցնում և տեղ-տեղ էլ պայթուցիկ է, ինչպես ծակված փուչիկ։ Նախ զարմանում են, թե ինչի՞ է խոսում։ Բայց մի քանի խոսքից հետո նկատում ես, որ նրա խոսելն էլ իր անհրաժեշտությունն ունի։ Նրա պարտականությունն է հիմարություններ ասելը։ Ուրիշ բանի իրավունք չունի. ու երբ խոսում է նոր ես տեսնում, որ ինչպես ամեն բան, հիմարությունն էլ տաղանդի բան է. Նա էլ իր վարպետն ունի, հատուկ պաշտոն է, մասնագիտություն, որ ամեն մարդ չունի։

Ամենահաստատ վալյուտան։ Այնպիսի հմտալից հիմարություններ կասի, որ յոթը տարի կչարչարվես՝ նմանը չես կարող ասել, բայց նա ձեռաց հնարը գտնում է։ Մարդը ստաժ ունի, փորձված է, հիմարությունը նրա պաշտոնն է։

Շեքսպիր հիմարության։

Այնցյալ օրը մի դասախոսության ժամանակ հանդիպեցի իրան։ Նոր էր իջնում ամբիոնից՝ քրտնած, ինչպես քիսաչի։

-Բարև,-ասի,-ո՞նց ես։ Սայուզում գրվա՞ծ եք։

-Ո՛չ, սայուզում չեն ընդունում։

-Լավ կլիներ ընդունվեիք։

-Իհարկե։ Ահագին նալոգ են առնում։ Տեսնենք, մենք էլ, հակաճառողական մի տրեստ ենք հիմնում և մտադիր ենք կոնցեսիա վերցնել և կապիտալը կենտրոնացնել Երևանում։

Ներեցեք,-ընդհատում եմ,- հիմի այդ հակաճառությունների համար ռոճի՞կ եք ստանում, թե հատուկ արտոնություն ունեք, կամ գուցե միլիցիան է ստիպում։

-Ի՞նչ եք ասում, ջանըմ, ազատ շինարարություն է. նէպ, на хозяйственный расчет գործում ենք։

Շատ եմ սիրում իրան. Բոլոր դասախոսություններիս գալիս է։ Եվ եթե նրան լսելը տոմսակով լիներ և տոմսակը հարյուր մանեթ արժենար՝ շալվարս կծախեի և սպիտակեղենով կվազեի իրան լսելու։

Հայ դասականների գրադարան, 1925 թ.

Դերենիկ Դեմիրճյանի պրոֆիլը