Դոնալդ Թրամփի շոկային հաղթանակից երկու տարի անց ֆինանսական շուկաները կտրուկ անկում ապրեցին, սակայն կարողացան արագորեն վերականգնվել։ Ներդրողները մտածում էին, քանի որ Թրամփը համարվում է անհամապատասխան իր պաշտոնին (խառնվածքով և ինտելեկտուալ կարողություններով), հետևապես նա ազդեցություն չի ունանա։ Նա կարող է պոպուլիստական ելույթներ ունենալ, բայց միևնույն է կքայլի պլուտոկրատական ճանապարոհով։ Նա կլինի անկայուն և չտեղեկացված, բայց իմաստուն մարդիկ թույլ չեն տա նրան սխալ քայլեր անել։
Այլ կերպ ասած՝ ներդրողները համոզեցին իրենք իրենց, որ Թրամփը միգուցե ավել պակաս խոսի, բայց չի խառնվի իրական քաղաքականությանը։ Եվ մեծ կազմակերպությունների և հարուստների հարկերը կնվազեն։ Բայց հիմա՝ Ամանորի նախաշեմին, մարդիկ գիտակցում են, որ այդ մտածողությունը սխալ է եղել։ Այն առողջ բանականությունից զուրկ է եղել։ Անկայուն, մեծամիտ և ագրեսիվ մարդուն վստահեք Օվալաձև սենյակը և նա վերջիվերջո խելագար քայլերի կգնա։
Իրականում ընտրողները միշտ իմացել են, որ վատ մարդու ղեկավարած կառավարությունը՝ վատ կառավարություն է։ Այս պատճառով դեմոկրատները հաղթանակ տարան Կոնգրեսի վերջին ընտրություններում։ Նույնիսկ հարուստ մարդիկ, ովքեր եղել են Թրամփի քաղքականության առաջնային շահառուները, երջանիկ չեն։ «CNBC»-ի կատարած հետազոտությունը պարզել է, որ միլիոնատերերը (անգամ Հանրապետական կուսակցության անդամ) երես են թեքել Թրամփից։
Նախագահի պաշտոնին եղած մարդու անհամապատասխանելիության ազդեցությունը ներդողների վրա զգացնել տվեց մոտ երեք շաբաթ առաջ։ Սկզբում կայացավ Չինաստանի հետ համաձայնությունը, որը, թվում էր միայն իր պատկերացումներում կարող է լինել։ Այնուհետև՝ Թրամփի հեռուստատեսային ձախողումը՝ Ն. Պելոսի և Չ. Շումերի հետ հարցազրույցի ընթացքում, Սիրիայից զորքերի կտրուկ դուրս բերումը, Ջիմ Մետտիսի հեռացումը և կառավարության աշխատանքի դադարեցումը (shutdown) (պատճառն այն էր, որ Կոնգրեսը չցանկացավ կառուցել Թրամփի հսկայական շինարարական համալիրը և սահմանային անիմաստ պատը)։ Եվ այժմ խոսակցություններ են պտտվում, որ նա ցանկանում է հեռացնել Ֆեդերալ ռեզերվի նախագահ Ժերոմ Պաուելին։ Այս ընթացքում մենք իմացանք, որ Թրամփը միջամտում է դատական համակարգի աշխատանքներին՝ Մալլերի գործով ճնշումներ գործադրելով գլխավոր դատախազի վրա։
Բայց եկեք այստեղ ստանձնենք սատանայի փաստաբանի դերը. արդո՞ք Թրամփի այս քաոսն ազդեցություն ունի տնտեսության կամ արժեթղթերի շուկայի վրա (որոնք նույն բանը չեն)։ Առաջին հայացքից դա այդքան էլ ակնհայտ չէ։ Վերջիվերջո, առևտրային պատերազից (trade war) բացի, երկրի ղեկավարի պոռթկումներից ոչ մեկը (որքան էլ դրանք նախագահին բնորոշ չեն եղել) ուղղակի տնտեսական ազդեցություն չեն ունեցել։ Անգամ կառավարության աշխատանքի դադարեցումը համեստ ազդեցություն կունենա ընդհանուր ծախսերի վրա։ Նույնիսկ առևտրային պատերազմը մեծ վնասներ չի հասցնի, քանի դեռ այն կենտրոնացած է միայն Չինաստանի վրա, որն ԱՄՆ-ի առևտրի ընդհամենը մի մասն է։ Իրական ռիսկը, որը կարող էր լինել՝ ՆԱՖՏԱ-ից (Հյուսիսամերիկյան առևտրի համաձայնագիր) դուրս գալն էր. ԱՄՆ արդյունաբերությունն այնքան է կապված Կանադայի և Մեքսիկայի հետ, որ դա կլիներ բավական կործանարար։ Սակայն նա ընդհամենը ցանկանում էր փոխել համաձանագրի անվանումը։
Բայցևայնպես, ինչո՞ւ են ներդրողները կորցնում իրենց նախկին վստահությունը։ Սա պայմանավորված է ոչ թե Թրամփի արածներով, այլ թե ինչ նա կարող է անել ապագայում կամ ինչը նա կարող է չանել (որն ավելի կարևոր է)։ Ճշմարտությունն այն է, որ առհասարակ նախագահի գործողությունները տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն չեն ունենում։ Կարճաժամկետ տնտեսական խնդիրները Ֆեդերալ ռեզերվի գործն են։ Բայց, երբ կարիք է լինում, Սպիտակ տունը պետք է խառնվի գործերին։ 2008 և 2009 թվականներին շատ կարևոր էր, որ Բուշի, այնուհետև Օբամայի կողմից գրագետ և տեղին արձագանք եղավ ֆինասնական ճգնաժամին։ Ցավոք, այս դեպքում որոշակի աստիճանի կոմպետենտ պատասխանի չենք կարող սպասել, եթե ինչ-որ մի բան սխալ գնա։ Օրինակ՝ ինչպես կարձագանքեն Թրամփի կողմնակիցներն արժեթղթերի անկմանը։ Մինչ այժմ տնտեսական խնդիրները բավական փոքր էին։ Մինչդեռ Թրամփը, ով վարկեր էր վերցնում, երբ արժեթղթերը թանկանում էին, կատաղության և զայրույթի մեջ է. սրանով է պայմանավորված Պաուելլի վրա հարձակումները։ Միևնույն ժամանակ բարձրաստիճան պաշտոնյաները պնդում են, որ նախորդ տարվա հարկային կրճատումներն, ի հեճուկս իրականության, մեծ ձեռքբերում են։ Սրան գումարած՝ նրանք բանկերի առողջացման մասին տարօրինակ հայտարարություններ են անում․ մի բան, որը ոչ ոք կասկածի տակ չի դնում։
Այժմ պատկերացրեք՝ ինչպես է այս իշխանությունը գործելու իրական տնտեսական խնդիրների դեպքում՝ անկախ նրանց պատճառից։ Արդյո՞ք Թրամփը պատասխանատվություն կվերցի իր վրա՝ լուծելու այդ խնդիրները, թե կսկսի մեղադրել այլոց։ Արդյո՞ք իր ֆինանսների նախարարը և իր տնտեսական խորհրդականները կվերլուծեն խնդիրները և լուծումներ կառաջարկեն, թե՞ շողոքորթելով իրենց ղեկավարին, կասեն, որ ամեն ինչ լավ է։ Ի՞նչ եք կարծում։ Եկեք պարզ խոսենք. բացահայտ ճգնաժամի սպառնալիք այս պահին չկա։ Բայց տնտեսական աճը դանդաղում է, այսինքն՝ ինչ որ բան է տեղի ունենում։ Եվ երբ դա լինի, մարդիկ, ովքեր պետք է զբաղվեն դրանով, այնպիսիք են, ովքեր չեն խելամիտ գործողներ չեն։
Հրապարակման բնօրինակը The New York Times պարբերականում։