Բրիտանական The Guardian պարբերականի վերլուծաբան Ջեյլս Ֆրեյզերն անդրադարձել է խորհրդային իշխանությունների կողմից տարվող հակակրոնական քաղաքականությանը՝ պարզաբանելով, թե ինչու ձախողվեցին հանրային կյանքից կրոնը դուրս մղելու ու աթեիզմ քարոզելու նրանց ջանքերը: Պարբերականի անդրադարձը ներկայացնում ենք ստորև.
«Փետրվարյան հեղափոխության արդյունքում Ռուսաստանում տապալվեց ինքնակալությունը և ստեղծվեց բուրժուական Ժամանակավոր կառավարություն: 1917 թվականի հոկտեմբերի 25-ին բոլշևիկյան կուսակցության կողմից իրականացված պետական հեղաշրջման հետևանքով տապալվեց ստեղծված Ժամանակավոր կառավարությունը և դրվեց կոմունիստական դարաշրջանի սկիզբը:
Այդ օրվանից սկսած համաշխարհային պատմության մեջ աննախադեպ, համակարգված, պետականորեն հովանավորվող փորձ սկսվեց կրոնը դուրս մղելու համար: «Մարտնչող աթեիզմը» ոչ թե կողմնակի կամ մարգինալ էր կոմունիստական կուսակցության համար, այլ կենտրոնական առանցքը»,- այս մասին գրել է ռուս արձակագիր, հրապարակախոս, հասարակական գործիչ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Ալեքսանդր Սոլժենիցինը:
Հոկտեմբերյան հեղափոխության ընդամենը մի քանի շաբաթների ընթացքում ստեղծվեց Լուսավորության ժողովրդական կոմիսարիատ, որպեսզի դպրոցական ուսումնական ծրագրերից հեռացնի կրոնի մասին բոլոր հիշատակումները:
Հաջորդական տարիներին քանդվեցին եկեղեցիներն ու վանքերը: Դրանց տարածքն ու գույքը յուրացվեց: Հազարավոր եպիսկոպոսներ, վանականներ և հոգևորականներ համակարգված ձևով սպանվեցին անվտանգության ծառայությունների կողմից: Ստեղծվեցին հատուկ քարոզչական միություններ, ինչպես օրինակ՝ «Անաստվածների միությունը»: Քրիստոնյա մտավորականներն ուղարկվում էին համակենտրոնացման ճամբարներ:
ԽՍՀՄ անդամ պետությունները սկզբնապես հավատում էին, որ երբ եկեղեցին զրկված լինի իր իշխանությունից, կրոնը արագորեն դուրս կմղվի: Երբ այս ամենը տեղի չունեցավ, նրանք կրկնապատկեցին իրենց ջանքերը: 1937 և 1937 թվականների ստալինյան «զտումների» ժամանակ տասնյակ հազարավոր հոգևորականներ ձերբակալվեցին, այնուհետև սպանվեցին: 1917 թվականից մինչև 1980-ականների վերակառուցման ժամանակաշրջանը, որքան ավելի շատ էր պահպանվում կրոնի ազդեցությունը, այնքան ԽՍՀՄ-ի անդամ պետություններն որոնում էին նոր և հնարամիտ ուղիներ այն դուրս մղելու համար: Այսօր ռուսական ուղղափառ եկեղեցիները մարդաշատ են: Տարիներ շարունակ իրականացվող ճնշումներից ազատվելուց հետո հավատացյալները նորից այցելում են եկեղեցիներ»:
Հոդվածագիրը նշում է, որ խորհրդային փորձն ակնհայտորեն ձախողվեց և դրանում համոզվելու համար առաջարկում է այցելել Լոնդոնում բրիտանական թանգարան, որտեղ բացվելու է «Ապրելով Աստվածների հետ» ցուցահանդեսը:
«Այս ցուցահանդեսում նկարագրվում են անթիվ եղանակներ, որոնցում հավատն ինքնին արտահայտվում է: Օգտագործելով կրոնական օբյեկտներ՝ ուսումնասիրում է այն, թե ինչպես են մարդիկ հավատում, այլ ոչ թե այն, թե ինչին են հավատում:
Ցուցահանդեսի պատկերներից մեկը հանդուգն տեսք ունեցող տիեզերագնացի 1975 թվականի պաստառն է, ով քայլում է տարածության մեջ և հայտարարում. «Աստված չկա»: Նրանից ներքև՝ Երկրի վրա գտնվող եկեղեցին ընկնում է: Սա, այսպես կոչված, գիտական աթեիզմի ժամանակաշրջանից է:
Ցուցանմուշներից ևս մեկն իրենից ներկայացնում է ապակե արկղի մեջ դրված փոքրիկ նավակներ՝ այրված լուցկու հատիկներով, որոնցում ներկայացված են խմբված մարդիկ: Ներկայացված է նաև երկու փոքրիկ վերնաշապիկ, որոնք օգտագործվել են խեղդված երեխաներին ծածկելու համար: Նրանց կողքին փոքրիկ խաչ է՝ պարաստված նավի փայտից, որը նավաբեկության էր ենթարկվել 2013 թվականի հոկտմբեերին իտալական Լամպեդուզա կղզու վրա: Նավում կային Սոմալիի և Էրիթրեայի քրիստոնյա փախստականներ, ովքեր փախչում էին աղքատությունից և հալածանքներից: Լամպեդուզացի ատաղձագործ Ֆրանչեսկո Տուչիոն հուսահատորեն ցանկանում էր նրանց (նավաբեկությունից փրկվածների – խմբ.) համար որևէ բան անել: Նա արեց այն ամենը, ինչ նա գիտեր և նրանց խաչ տվեց:
Այս ցուցահանդեսը ցույց է տալիս, որ ոչինչ՝ ոչ տասնամյակների քարոզչությունը կամ պետության կողմից հովանավորվող տեռորը, չեն կարողանա վերացնել այդ բնազդը մարդկային կյանքից»,-ասվում է հոդվածում: