««Ամերիկան չունի մշտական բարեկամներ կամ թշնամիներ, միայն՝ շահեր»: Հենրի Քիսինջերի՝ Միացյալ Նահանգների արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ այս դիտարկումը կարելի է կիրառել մի շարք այլ երկրների պարագայում ևս: Ոչ մեկի համար էլ զարմանալի չէ, որ երկրների առաջնորդներն իրենց ուժերի սահմաններում ամեն բան անում են՝ ի շահ սեփական ժողովրդի»,-նկատում է վերլուծաբան Մովսես Տեր-Հովհաննիսյանը՝ The Hill պարբերականում տեղ գտած իր հոդվածում:
«Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նույնպես բացառություն չէ: Վայելելով ծայրաստիճան իսլամացված Թուրքիայի քաղաքացիների աջակցությունը, նա հասկացավ, որ իր երկրի շահերը մեծապես տարբերվում են Արևմուտքի շահերից: Այժմ պարզ է, որ Թուրքիայի դաշինքը ԱՄՆ-ի և Արևմուտքի հետ սպառվել է:
Կարելի էր ենթադրել, որ ձախողված հեղաշրջումից հետո ազգի առաջնորդը ձեռնարկելու էր բարեփոխումներ, որոնք կթեթևացնեին ներքին ճնշումները՝ երաշխավորելով պետության անվտանգությունն ու կայունությունը: Նախագահը կարող է նաև ժողովրդի միջից հեռացնել կարգազանց տարրերը, սակայն դա այն չէ, ինչ Էրդողանն արեց: Փոխարենը, միապետն ունի 110,000 ձերբակալվածներ, աշխատանքից հեռացվածներ կամ կասեցվածներ:
Բացի զինվորական անձնակազմից և ոստիկանությունից, ովքեր կարող էին հեղաշրջմանը մասնակից լինել, այդ թիվն իր մեջ ներառում է նաև 21,000 աշխատանքից հեռացված կամ արտոնագրից զրկված ուսուցիչներ, ստիպողաբար հրաժարական տված 1,577 դեկաններ, տասնյակ լրագրողներ ու 2,745 դատավորներ:
Արագությունը, որով այդ մարդիկ ձերբակալվեցին շատերին առիթ տվեց մտածելու, որ թիրախների ցուցակները ավելի վաղ էին կազմվել և որ հեղաշրջումը քաղաքական ընդդիմության գնալու հիանալի ծածկ հանդիսացավ:
Որոշ վերլուծաբաններ ավելի հեռուն են գնացել և Էրդողանի հետապնդումները համեմատում են Ռայխստագի հրդեհումից հետո նացիստական հետապնդումների հետ:
Ենթադրյալ պուտչիստների համատարած ձերբակալումները ստիպեցին ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերրին հանդես գալ պաշտոնական հայտարարությամբ՝ հիշեցնելու Թուրքիային, որ ՆԱՏՕ-ն ակնկալում է կառավարությունից հարգել սեփական ժողովրդավարական ինստիտուտները: Ցավոք, Քերիի հաղորդագրության համար արդեն ուշ էր:
Ճշմարտությունն այն է, որ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ին իր անդամակցությունն օգտագործում է ժողովրդավարությանը ծաղրելու համար և դա անում է տասնամյակներ շարունակ. շատ հեռու գնալ պետք չէ՝ 1974 թվակնին Թուրքիայի կողմից Կիպրոսի անօրինական բռնազավթումը:
Պատճառված վնասին ավելացնելով նաև վիրավորանք Թուրքիան սկսել է կոպտորեն վտանգել միջազգային կարգը, որը Արևմուտքն ու իր ռազմավարական գործընկերները ձգտել էին ստեղծել Երկրորդ համաշխարհայինից հետո: Թուրքիային որպես ռազմավարական գործընկեր ունենալու հանգամանքում առկա անորոշությունը այնքան է խորացել, որ արդեն հարցականի տակ է դրված այդ երկրում առկա Միացյալ Նահանգների միջուկային արսենալի անվտանգությունը:
Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Թուրքիան օգտագործել է ՆԱՏՕ-ն ի շահ տարածաշրջանում իր ռազմական հավակնությունների: Թուրքիայի՝ որպես «գործընկեր» փոփոխականության ամոթալի օրինակ դրսևորվել է 2013 թվականին, երբ Թուրքիան համաձայնվեց գնել իր առաջին հեռահար հակահրթիռային պաշտպանության համակարգը՝ պետական ընկերությունից (China Precision Machinery Import-Export Corporation):
Թուրքիան բնականաբար չէր կարող նման դրամատիկ ձևով հեռանալ ՆԱՏՕ-ի զենքերի համակարգից, բայց այդ հանգամանքը նրան հետ չի պահում ՆԱՏՕ-ի առաջ պոչ խաղացնելու փորձերից՝ հայտարարելով, որ բանակցությունների մեջ է Ռուսաստանից Ս400 պաշտպանական համակարգեր ձեռք բերելու շուրջ: Թուրքիան այս լկտի պահվածքով հեռուն է գնում շնորհիվ այն աշխարհաքաղաքական տարածության, որն իր հրամանատարության ներքո է: Տարածություն, որն այնքան կարևոր է, որ լինի մեկ պետության հսկողության ներքո:
Թուրքիայի լկտիությունը էլ ավելի հեռուն է գնում՝ փորձելով նաև ազդել եվրոպական քաղաքականության վրա՝ մեղադրելով Գերմանիային մշակութային ռասիզմի մեջ այն բանից հետո, երբ երկրի ԵՄ հանձնակատարը հայտարարել է, որ Թուրքիան չի միանալու ԵՄ-ին այնքան ժամանակ, քանի դեռ Էրդողանը նախագահ է: Շատ երկրներ իրենց գործընկերներին ռասիսիտներ չեն անվանում, իսկ Թուրքիան այդ երկրներից չէ»:
Մովսես Տեր-Հովհաննիսյանը Եվրասիական հետազոտությունների և վերլուծությունների ինստիտուտի գիտաշխատող է: Նրա հետազոտական հետաքրքրությունները ներառում են ողջ Կովկասյան տարածաշրջանը, ինչպես նաև ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունը: