Համաշխարհային օվկիանոսը` պլաստմասայի ճիրաններում

Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի (World Economic Forum) ծրագրերի մասնագետ Ջեյմս Պենինգտոնը անդրադարձել է պլաստմասայի՝ համաշխարհային օվկիանոսը աղտոտելու խնդրին:   

«Պլաստմասան ժամանակակից տնտեսության արգասիքն է, որի թեթև և ամուր հատկության շնորհիվ 100 տարի շարունակ հսկայական քանակությամբ ապրանքներ են արտադրվում:

Ցավալիորեն պետք է նշել, որ  պլաստմասսայից ապրանքների զանգվածային արտադրությունը ուղեկցվում է համաշխարհային օվկիանոսների աղտոտմամբ: Տարեկան արտադրվող 78մլն տոննա պլաստմասե փաթեթների( տարաներ, շշեր)  32%-ը վերջնարդյունքում որպես աղբ հայտնվում է համաշխարհային օվկիանոսում: Ավելի պատկերավոր ասված` մեկ րոպեում համաշխարհային օվկիանոս է թափվում մեկ աղբատար մեքենա պլաստմասսա: Այս տեմպերի շարունակման պարագայում  2030թ-ին վերոնշված ցուցանիշը կկրկնապատկվի, իսկ 2050թ-ին` կքառապատկվի: Արդյունքում` 2050թ-ին համաշխարհային օվկիանոսում պլաստմասսայի քանակությունը կգերազանցի   ձկներին:

Ներկայումս արտադրված պլաստմասե շշերի, տարաների ընդամենը 14%-ն է հավաքվում վերամշակման նպատակով  և միայն 2%-ն է, որ կրկին օգտագործվում է տարաների արտադրության  մեջ: Ընդհանուր վերցված` տարեկան կորսվում է մոտ 80-120 մլրդ դոլարի արժեք`չհաշված էկոլոգիական վնասները: Համաշխարհային օվկիանոսի աղտոտվածության կրճատման կարևոր ուղիներից է պլաստմասսայի արտադրության ծավալների նվազեցումը: 1964թ-ի համեմատ այժմ արտադրվում է 20 անգամ ավելի շատ պլաստմասա, և այդ գործընթացը նվազման միտում չունի: Առյուծի բաժինը ստացվում է հում նավթից և միայն 2%-ն է ստացվում վերամշակման ճանապարհով: Պլաստմասայի տարաների տեսակարար կշիռը կրճատելու լավագույն միջոցը փակ ցիկլի մեխանիզմի ներդրումն է, այսինքն պլաստմասսայից շիշը օգտագործվում է և այնուհետև վերամշակվում և վերածվում մեկ այլ շշի:

Համաշխարհային օվկիանոսի աղտոտվածության նվազեցումը  պահանջում է մեծ ջանքեր և այս գործին արդեն լծվել են մեծ քանակությամբ միջազգային կազմակերպություններ: Առանձնակի հիշատակման է արժանի 2013թ-ին ստեղծված  «Օվկիանոսների մաքրում» սթարթափ ընկերությունը, որի գաղափարը  մտահղացել է Բոյան Սլաթի մոտ 17 տարեկանում, և արդեն հաջողվել է 2 մլն դոլարի ֆինանսավորում ապահովել: 2000 մետր երկարություն ունեցող համակարգը կդառնա ծովի վրա լողացող ամենախոշոր օբյեկտներից մեկը, որը  100 կմ երկարության վրա կհավաքի  պլաստմասսային իրերը և ֆիլտրելով կամբարի 10 հազար մետր խորանարդ ծավալ ունեցող կոնտեյներում: Համակարգի վրա աշխատող թիմը նախատեսում է, որ 10 տարվա ընթացքում օվկիանոսից դուրս կբերվի մոտ 70 մլն կգ պլաստմասայից տարաներ, 1 կգ  աղբահանումը կարժենա  4.53 եվրո:

Ընկերությունը այն կարծիքին է, որ օվկիանոսից դուրս բերվող պլաստմասսան ունի կոմերցիոն արժեք, որի իրացումը թույլ կտա զարգացնել ծրագիրը: Մի շարք խոշորագույն ընկերություններ ևս տեսնում են հնարավորություն օվկիանոսային պլաստմասսայով արտադրանք թողարկելու: Օրինակ Adidas ընկերությունը Parley For the Oceans-ի հետ համատեղ արտադրել է մարզակոշիկներ, որի հումք ծառայել է օվկիանոսային պլաստմասսան: Մարզակոշիկները արտադրվում են Adidas-ի ստանդարտներին համապատասխան և ընկերությունը այն համոզմանն է, որ օվկիանոսային պլաստամասայի օգտագործումով էկոլոգիական առավելություն է ձեռք բերում, ինչն էլ կգրավի գնորդներին:

Համաշխարհային օվկիանոսը պլաստմասսայի ճիրաններից ազատելու լավագույն միջոցը պլաստմասսայի փոխարինումն է այլ նյութերով: Հնդկական Bakeys սթարթափ ընկերությունը առաջարկում է սեղանի համար նախատեսվող պլաստմասսե սպասքի  իրերը փոխարինել այսպես կոչված «ուտելու ենթակա»  նյութերով պատրաստված սպասքեղենով: Bakeys ընկերությունը արտադրում է պատառաքաղեր, դանակներ, գդալներ, որոնք ունեն սննդային բաղադրություն և յուրահատուկ համեր: Եթե անգամ օգտագործողին դուր չի գալիս գդալի կամ դանակի համը, ապա այն աղբ նետելու դեպքում հաշված օրերի ընթացքում քայքայվում է  և չի ստեղծում էկոլոգիական վտանգ վիճավայրի համար: Հնդկական ընկերությունը այժմ ձեռնամուխ  է եղել 3 մլն խմբաքանակ նմանօրինակ սպասքի պարագաների արտադրությանը, որի ձեռք բերման գինը կլինի մատչելի և  պլաստմասսա իրերի գնին համապատասխան:

Նախագծի հեղինակ Ներայան Փիսեփեխտին ընդգծում է, որ այժմ սեղանի պարագաները կլինեն համեղ, զվարճալի և ամենակարևորն է` անվտանգ շրջակա միջավայրի համար»: