Միացյալ Նահանգներում հերթական անգամ հաղթեց ժողովրդավարությունը: ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին նվիրված իր հեղինականային հոդվածում այս մասին նշում է ռուսաստանյան «Ежедневный журнал» համացանցային հանդեսի վերլուծաբան Իգոր Յակովենկոն: Ստորև թարգմանաբար ներկայացնում ենք հոդվածն ամբողջությամբ:
Միացյալ Նահանգներում հերթական անգամ հաղթեց ժողովրդավարությունը: Պարտվածների մեջ են դեմոկրատները (այսինքն` ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցությունը), սոցիոլոգները, քաղաքական և մշակութային էլիտաները, ֆոնդային շուկաները և ամերիկյան բյուրոկրատիան:
Դոնալդ Թրամփը բացարձակ անսպասելի, այդ թվում նաև իր բազմաթիվ կողմակիցների համար, դարձավ ԱՄՆ 45-րդ նախագահը: Երբ 2015 թ հունվարի 25-ին նա հայտարարեց նախագահական մրցավազքին մասնակցելու իր մտադրության մասին, ոչ ոք դա լուրջ չընդունեց: Երբ նա վերջիվերջո դարձավ հանրապետականների թեկնածու, փորձագետների ճնշող մեծամասնությունը կանխագուշակեցին նրա պարտությունը:
Նախագահական քարոզարշավի ողջ ընթացքում գրեթե բոլոր սոցիոլոգիական ծառայությունները կանխատեսում էին Հիլարի Քլինթոնի հաղթանակը: Նրան աջակցում էին Միացյալ Նահանգների առաջատար ԶԼՄ-ները: Քլինտոնի նախընտրական հիմնադրամը երկու անգամ ավելի մեծ էր, քան այն գումարը, որը կարողացավ հավաքել Թրամփը: ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի քաղաքական և մշակութային վերնախավի ներկայացուցիչների մեծամասնությունը աջակցեցին Քլինթոնին, իսկ ավելի ստույգ, հանդես եկան Թրամպի դեմ: Հանրապետակաների թեկնածուի դեմ հանդես եկան անգամ Հանրապետական կուսակցության ականավոր ներկայացուցիչները:
Թրամպը էքսցենտրիկ և կոպիտ է, չունի որևէ քաղաքական փորձ, և ամենակարևորը`անկախատեսելի է: Նա բացարձակ հակահամակարգային թեկնածու էր, այդ իսկ պատճառով ամբողջ քաղաքական համակարգը, իսթեբլիշմենթը դեմ էր նրան:
Առանձին` ամերիկյան ընտրական սոցիոլոգիայի տապալման մասին: Վերջին անգամ այն այսպես բացարձակ տապալվել էր 68 տարի առաջ: Այն ժամանակ դա անվանում էին «Ֆիասկո-1948», երբ բոլոր առաջատար սոցիոլոգիական կենտրոնները կանախգուշակեցին Թրումենի պարտությունը, ով բավական բարեհաջող կերպով դարձավ ԱՄՆ նախագահ: Այդ տապալումը սոցիոլոգիական հարցումների մեթոդաբանություն լրջագույն վերանայման առիթ հանդիսացավ:
Սակայն Թամփի կազուսը ավելի շատ հիշեցնում է այն, ինչ տեղի ունեցավ 1993 թ. ՌԴ-ում տեղի ունեցած ընտրություններում, երբ ի հեճուկս կախատեսումների, ՌԼԴԿ-ը (Ռուսաստանի լիբերալ դեմոկրատական կուսակցություն) գրավեց առաջին տեղը: Այն ժամանակ Ժիրինովսկու կուսակցության օգտին քվեարկածների շարքում քիչ չէին այն անձինք, որոնք ամոթալի էին համար այս մասին խոստովանելը: Այսինքն, այն ժամանակ` 1993 թ., դա բողոքական քվեարկություն էր, և ՌԼԴԿ-ի օգտին քվեարկող մարդիկ նման կերպ միջնամատ էին ցույց տալիս իշխանություններին, որը, բոլոր դեպքերում, չէին հանում գրպանից: Քանի որ Թրամփի օգտին քվեարկությունը մեծ մասամբ նույնպես բողոքական է, ապա ամերիկյան սոցիոլոգների տապալման պատճառ լիովին կարող է հանդիսանալ Թրամփի ամոթխած կողմնակիցների նշանակալի քանակությունը, որոնք երկրի ազդեցիկ ԶԼՄ-ների` Քլինթոնին ցուցաբերվող աջակցության ֆոնի ներքո, իրենց փոքրամասնություն էին զգում: Այսինքն`Թամփի կողմակիցների պարագայում գործում էր նույն «Լռության պարույրը», որի հիմքում ընկած էր հրապարակավ դիրքորոշումը հայտնելու ցանկության բացակայությունը, որը չէին կիսում հասարակության մեջ գերակշիռ դերակատարություն ունեցող շերտերը:
Թրամփը դեռ նախագահ չի դարձել, դեռևս չեն հաշվարկվել բոլոր ձայները, իսկ ֆոնդային շուկան արդեն անկում է ապրել, մեքսիկական պեսոն ընդհանրապես «կծկվել է» 10 տոկոսով: Այսօր առավոտյան սոցիալական ցանցերում ամերիկացիների շրջանում տարածվել էր Կանադա և Նոր Զելանդիա արտագաղթելու համար նախատեսված կայքերի խափանման վերաբերյալ կատակը:
Ինձ բացարձակ դուր չի գալիս այն ընտրությունը, որը կատարել են ԱՄՆ քաղաքացիները: Սակայն, այնուամենայնիվ, նրանց կարելի է շնորհավորել ամերիկյան ժողովրդավարության համոզիչ հաղթանակի կապակցությամբ:
Ի հակառակ այն զառանցանքի, որն արտաբերում են ռուսաստանյան հեռուստասուտասանները, ԱՄՆ-ը ժամանակակից աշխարհում շարունակում է հանդես գալ որպես ժողովրդավարության հիմնասյունն, այն պատճառով, որ այս երկրում կան ընտրություններ, որտեղ հենց քաղաքացիներն են որոշում, թե ով կլինի նախագահ, ով`սենատոր, իսկ ով`կոնգրեսմեն:
Կան նաև ազատ ԶԼՄ-ներ, որտեղ ազատ մարդիկ արտահայտում են իրենց կարծիքը, իսկ ազատ քաղաքացիները որոշում են` հաշվի առնե՞լ այդ կարծիքը թե՞ ոչ: Սա այն հարցի մասով, թե ինչպես ամբողջատիրական Ամերիկայում զոմբիացնում են դժբախտ քաղաքացիներին: Հետաքրքիր է, թե ի՞նչ է զգում հիմա «Russia Today»-ի գլխավոր խմբագիր Մարգարիտա Սիմոնյանը, որ ընտրությունների նախօրեին գրել էր «Հողը թեթև լինի , ժողովրդավարություն»` ակնարկելով այն, որ Թրամփին ոչ մի պարագայում թույլ չեն տա հաղթել: Այս մասին ի դեպ մի քանի ամիս ստում էին ռուսաստանյան դաշնային բոլոր հեռուստաալիքները: Ես չեմ խոսում ամոթի մասին: Այս բառը «Սիմոնյան և ընկերներ»-ի համար անհայտ է, սակայն, եթե հաճախ նրանց քիթը խոթենք իրենց իսկ արտաբերված սուտի մեջ, մի գուցե, նրանցից ինչ-որ մեկը իրեն վատ կզգա…
Թրամփի հաղթանակը դա ամերիկյան կուսակցական համակարգին նետված լրջագույն մարտահրավեր է, որում առկա ճգնաժամը հանգեցրեց նրան, որ ընտրություններում մրցում էին անձինք, որոնց հակառեյտինգը ավելի բարձր էր քան աջակցության ցուցանիշը:
Սա որոշակի առումով նաև բացատրում է Արևմուտքում ԱՄՆ առաջատար դերակատարման փոքրացումը: ԱՄՆ քաղաքական համակարգը բազմիցս ապացուցել է վերափոխվելու և սեփական ճգնաժամները հաղթահարելու իր ունակությունը: Ինչ վերաբերում է ՌԴ-ում Թրամպի հաղթանակի մասին երազողներին, որոնք կարծում են, որ նրա հետ ավելի հեշտ կլինի պայմանավորվել, ապա նրանք ստիպված կլինեն համոզվել այն բանում, որ Աստված սիրում է պատժել մարդկանց` կատարելով նրանց ցանկությունները»: