Ի՞նչ է նշանակում պահպանողականություն։ Ի՞նչ է ընկած դրա հիմքում։ Այսօր պահպանողական մտքի բազում ուղղությունների (օրինակ «մեկ ազգ»-ի և «նոր աջեր»-ի միջև) լույսի ներքո շատ տեսաբաններ եզրակացրել են, որ այն պարզապես անորոշ հայեցակարգ է։ Ոմանք պնդում են, որ պահպանողականությունը միշտ եղել է համոզմունքների, նախապաշարմունքների և անորոշ զգացական կառույցների ամբողջություն, քան կազմակերպված և ամբողջական փիլիսոփայություն։ Այնուամենայնիվ, այն փաստը, որ կուսակցությունները և շարժումները, որոնք իրենց համարում են պահպանողական, չնայած իրենց ոչ համապարփակ բնույթին, եղել են ժամանակակից քաղաքական դաշտի գերակա և կայուն դերակատարների շարքում, ըստ որոնց, իրենք կապված են ընդհանուր և խորը արմատացած հիմքերով։
Մենք կարող ենք վստահաբար առանձնացնել մի քանի առանցքային կետեր, որոնք պահպանողական մտքի հիմքում են։ Ամենաակնհայտը պահպանելու ցանկությունն ու սոցիալական փոփոխությունների նկատմամբ զգուշությունն է։ Սրա հետ սերտ կապված է նաև ավանդույթի կարևորությունը, որը պահպանողականների համար արտահայտվում է անցյալի իմաստությունը։ Վաղուց ստեղծված ինստիտուտները և փորձը զարգացել են տարիներ ի վեր և պահպանողականների խոսքով՝ «փորձված և ստուգված» են։ Փոփոխությունը, եթե պետք է տեղի ունենա, ապա պետք է արվի զգուշորեն և պրագմատիկ։ Հասարակությունը հասկացվում է որպես բարդ և օրգանական ամբողջություն, որը պետք է զարգանա բնական տեմպով։ Այլ առանցքային մտքեր վերաբերվում են մարդու անկատարելությանը և հասարակական ամբողջությունը պահպանելու համար իշխանության կարևորությանը։ Բացի այդ, պահպանողականները բոլոր քաղաքական սկզբունքներից ամենից շատ արժևորում են ազատությունը։
Ինչպես Թեդ Հոնդերիխն է ասում, խնդիրն այն է, որ այս առանցքային կետերից որ մեկը չի տալիս ամուր և առանձին հիմք պահպանողականության համար։ Դիտարկենք փոփոխության նկատմամբ վերաբերմունքը։ Իհարկե, պահպանողականները դեմ չեն բոլոր սոցիալական փոփոխություններին, սակայն անորոշ է, թե որոնց են կողմ, որոնց՝ դեմ։ Նույնը վերաբերվում է ավանդույթներին, քանի որ նմանապես հարց է առաջանում՝ ո՞ր ավանդույթների մասին է խոսքը։ Պահպանողականները մեծամասամբ աչքի չեն ընկել աշխատավորների շարժումների ավանդույթի (բավական ամուր հաստատված ավանդույթ, ըստ որի պետք չէ անցնել ցույցերի սահմանը) պաշտպանությամբ և հակված են նրանց կողմը, ովքեր ասոցացվում են միապետության հետ։ Սակայն, եթե նրանք հավատարիմ լինեին ավանդույթի այս արժեքին, ապա միապետությանը նախապատվություն տալու պատճառ չէր լինի։ Նմանապես, անորոշ է զգուշության և պրագմատիզմի խնդիրը։ Ֆաբիանական սոցիալիստները նույնպես զգուշավոր են բարեխոփումների նկատմամբ, մինչդեռ նրանք պահպանողականներ չեն։ Ավելին, պահպանողականներն, ինչպես օրինակ Թետչերը, բավական հեռուն գնացող բարեփոխումների են գնացել։ Այսինքն՝ պահպանողակնները չեն ընդդիմանում կտրուկ և արագ փոփոխություններին։
Նույն խնդիրները ծագում են ազատության և իշխանության մասին խոսելիս։ Պահպանողականները չեն կարող կողմ լինել ազատության և իշխանության բոլոր ձևերին։ Ավելին, բավական դժվար է գտնել որևէ խոշոր քաղաքական հոսանք, որը չի դիտարկում ազատությունը որպես կենտրոնական սկզբունք կամ չունի իշխանության որևէ ձևի նկատմամբ համակրանք։ Մարդու բնույթի պահպանողական մեկնաբանությունն այդքան էլ առանձնահատուկ չէ, ինչպես կարող է թվալ. պարտադիր չէ աջ լինել մտածելու համար, որ մարդիկ ունեն բնական հակում դեպի եսասիրությունը։
Այսպիսով, ինչպե՞ս կարող ենք հասկանալ այդ առանցքային հիմքը։ Ժամանակակից պահպանողականության ծննդի հանգամանքներն այս առումով կարող են օգնել։ Չնայած պահպանողականության որոշ գաղափարներ ունեն դարավոր արմատներ, սակայն որպես քաղաքական գաղափարախոսություն այն ժամանակակից երևույթ է, որը ձևավորվել է ի պատասխան Ֆրանսիական հեղափոխության նետած մարտահրավերի։ Ընդունված է համարել, որ Էդմունդ Բյորքի «Խոհեր հեղափոխութայն մասին» գիրքը ժամանակակից պահպանողականության հիմնադիր աշխատությունն է, որտեղ առաջին անգամ ձևակերպվեցին պահպանողականության հիմնական գաղափարները։
Պարզ է, որ Բյորքն ամենից շատ մտահոգված էր ոչ թե բռնությամբ (գիրքը գրվել է նախքան տեռորի սկիզբը), ոչ էլ սահմանադրության տապալմամբ (նա աջակցել էր Ամերիկյան հեղափոխությունը)։ Ինչից նա իրապես վախենում էր, այն է, որ իշխանությունը հայտնվեց՝ իր խոսքերով «խոզային/կեղտոտ մեծամասնության» ձեռքերում, ինչը խոչընդոտեց «իրերի բնական դասավարվածությանն», ըստ որի հարուստները պետք է կառավարեն, իսկ աղքատները ենթարկվեն նրանց։ Սա պահպանողականության առանցքային համոզմուքն է։ Ավանդույթի, կարգի, իշխանության և չափավորության սկզբունքների անունից նրանք ձգտում են պահպանել իշխանական հարաբերությունների բնույթը։ Նրանք պաշտպանում են արտոնություններն այն ամենից, ինչը կարող է սպառնալ դրան։ Ինչպես Քորի Ռոբինն է ասում, պահպանողականությունը «խոհեր և գործողություններ է նախկինում ունեցած իշխանության, դրա կորստի և այն վերադարձնելու կամքի շուրջ»։
Որպես այդպիսին, պահպանողականությունը ռեակցիոն գաղափարախոսություն է։ Այն նաև, միաժամանակ ակտիվիզիմի տարրեր պարունակող գաղափարախոսություն է։ Ինչպես Ռոբինն է ասում՝ այն ավելի շատ «գաղափարի վրա հիմնված պրակտիկա» է, քան պարզապես աշխարհայացք։ Այդ պատճառով պահպանողականությունը միշտ դինամիկ է եղել։ Արտոնությունների երկարաժամկետ պաշտպանությունն անհրաժեշտություն է ստեղծել բարձր աստիճանի տակտիկական ճկունության դրսևորման համար։ Պահպանողականությունը ոչ թե պարզապես արձագանքել է ձախերին, այլ նաև հետևողականորեն յուրացրել և հարմարեցրել է ձախերի գաղափարները։ Ամենավառ օրինակը ժողովրդավարության օրինակն է, ինչը պահպանողականները ժամանակին եռանդուն դատապարտում էին, բայց ավելի ուշ համարեցին իրենցը։
Ժողովրդավարության աստիճանական ընդունումը մասամբ արտացոլեց պահպանողականների սոցիալական բազայի ընդլայնման ստրատեգիական իմպերատիվը։ Բյորքի ժամանակներից հետո, աջերը կամաց-կամաց հասկացան, որ պետք է ուշադրություն դարձնեն նաև արիստոկրատների փոքր դասից անդին։ Ինչպես Ռոբինն է բացատրում, նրանք գիտակցեցին, որ «զանգվածները պետք է կամ կարողանան իրենց խորհրդանշական տեղը ունեն ղեկավար դասում կամ նրանց պետք է տրվի իրական հնարավորոթյուն, որպեսզի դառնան արհեստական արիտոկրատներ իրենց ընտանիքներում, ձեռնարկություններում և դաշտերում»։ Առաջին ճանապարհով գնացին ազգայնականները և իմպերիալիստները, որոնց քաղաքականության արդյուքնում աշխատավոր դասն իրեն զգաց գաղութացնողների էլիտայի մի մաս։
Երկրորդ ճանապարհը ենթադրում էր մի շարք հիերարխիաների ընդլայնում և ժողովրդավարացում, ինչպես օրինակ կին-տղամարդ և տնօրեն-աշխատող հարաբերություններում։ Վերջին շրջանում, պահպանողակաները փորձեցին զայրույթ և վախ կուտակել համեմատաբար ստորադաս խմբերի (կամ այն խմբերի, որոնք զգում են, որ պետք է ավելի բարձր տեղում լինեն) նկատմամբ՝ ենթակաների և սպառնալիքի տակ գտնվող խմբերի կողմից (ներգաղթյալներ, գործազուրկներ, արհմիության աշխատողներ, միայնակ մայրեր)։
Սոցիալական անհավասարությունը և հիերարխիաները կարող են պաշտպանվել տարբեր ձևով։ Հարստության և սեփական իշխանության պաշտպանությունը սպառնալիքի տակ հայտնվելու ժամանակ կարող է կազմակերպվել, օրինակ ավտորիտար միջոցներով, կամ ազատ շուկայական քաղաքականությամբ (որի կանխատեսելի արդյունքը կլինի հարստության կուտակումը վերևում)։ Սա մասամբ բացատրում է պահպանողական կուսակցությունների և շարժումների բազմատարրությունը։ Սակայն բոլոր պահպանողական քաղաքականությունները հենվում են մի ֆունդամենտալ համոզմունքի վրա. արտոնության և անհավասարության պաշտպանություն։
Հրապարակման բնօրինակը՝ The Guardian պարբերականում։