«Եվրոպական դիտանկյունից» ձևաչափի շրջանակներում արդի լրագրության խնդիրների մասին «Եվրոպական երկխոսություն» փորձագիտական խմբի անդամ Եվգենի Գոնտմախերի հարցազրույցը «Լրագրողների եվրոպական ֆեդերացիայի» գլխավոր քարտուղար Ռիկարդո Գուտիերեսի հետ։
Զրույցի սկզբում կցանկանայի սեփական փորձից կիսվել։ Ես լրագրող չեմ, բայց երբեմն գրում եմ։ Եվ այսպես, հոդված եմ գրել մի հայտնի թերթում, որտեղ մեկնաբանել եմ Մոսկվայի քաղաքապետի գործողությունները։ Ես միշտ տպագրվում եմ այս թերթում, սովորաբար նույնիսկ չեն էլ ստուգում։ Եվ հանկարծ ինձ զանգահարում է խմբագիրն ու ասում՝ մենք չենք ցանկանում հրապարակել ձեր հոդվածը։ Ես հարցնում եմ՝ ինչու՞։ «Դե, մեր թերթը հրատարակվում է Մոսկվայում, և եթե մենք նման հոդված հրապարակենք, ապա քաղաքապետը կսկսի մեզ մի փոքր սեղմել…»։ Ձեր կարծիքով ի՞նչ է սա՝ գրաքննություն, թե խմբագրական քաղաքականություն։
–Այսօր Եվրոպայում՝ ներառյալ Արևմուտքում,նորությունների բաժինները իրական դժբախտության մեջ են։ Սա գրաքննություն չէ, այլ ինքնագրաքննություն։ Դա մի իրավիճակ է, երբ լրագրողներն անձամբ են գրաքննում իրենց տեքստերը՝ ելնելով նրանից, որ տեսականորեն իրենց վրա կարող են ճնշում կիրառել։ Մեկ տարի առաջ Եվրոպայի Խորհրդի աջակցությամբ հարցումներ անցկացրեցինք, որոնց մասնակցում էին ԵԽ անդամ 47 երկրների 1000 լրագրողներ։ Այսպիսով, մասնակիցների 30%-ն ասաց, որ ժամանակ առ ժամանակ գրաքննում են սեփական աշխատանքները։ Իրականում այս ցուցանիշն ավելի բարձր է, որովհետև ամեն լրագրող չի ընդունել, որ գրաքննում է ինքն իրեն։ Դժվար է ընդունել, որ որպես լրագրող չես կատարում քո առաքելությունը։ Դուք պետք է կանգնեք ճշմարտության կողքին, բայց փոխարենը պարբերաբար սահմանափակում եք ձեզ՝ թույլ չտալով գրել այդ ճշմարտությունը։
Երեսուն տոկոսը դա բարձր ցուցանիշ է։ Մենք փնտրում ենք այդպիսի ինքնագրաքննման պատճառները և, զարմանալիորեն, դրանք գլխավոր խմբագրից կամ էլ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչներից ուղղակի սպառնալիքներ չեն, այլ հոգեբանական ճնշումներ, որոնք գալիս են տարբեր աղբյուրներից։ Մենք պատրաստ չենք նման խնդիրների հետ աշխատել։ Մենք աջակցում ենք, երբ խոսքը վերաբերվում է լրատվամիջոցների ազատությանը, աշխատանքի պայմաններին, բայց ոչ հոգեբանական աջակցություն ցուցաբերելուն։ Այլ կերպ ասած, ես կարծում եմ, որ այսօր իրական խնդիրը, դա ուղղակի ճնշումը չէ, այլ այն, որ լրագրողները չեն կատարում իրենց առաքելությունը մեր հասարակության մեջ։
Եվրոպայում այս իրավիճակն ավելի տարածված է վերջին տարիներին, թե՞ այդպես է եղել միշտ։
–Լրագրողների եվրոպական ֆեդերացիան լրագրողական կազմակերպությունների ֆեդերացիա է։ Մեր անդամների կեսը լրագրողական արհմիություններ են, իսկ մյուս կեսը լրագրողների ասոցիացիաներ։ Այսօր լրագրողներն ամբողջ Եվրոպայում բախվում են երկու հիմնական խնդիրների։ Առաջին խնդիրը տնտեսական է։ Խնդիրն այն է, որ ԶԼՄ-ների ֆինանսավորման ավանդական մոդելն այլևս չի աշխատում։ Առաջին հերթին դրանում մեղավոր են առցանց հարթակները, որոնք ստանում են ֆինանսավորման հիմնական ռեսուրսներից մեկը՝ գովազդային եկամուտները։ Եվ ո՛չ խմբագիրները, ո՛չ այլ ԶԼՄ-ների հրատարակիչները գլխի չեն ընկնում, թե ինչպես փոխհատուցել այդ կորուստը։
Երկրորդը խոսքի ազատության խնդիրն է։ Լրագրողների համար պայմանները դառնում են ավելի բարդ։ Մի կողմից, խմբագրությունում ավելի շատ մարդիկ կան, որոնց ոչ մի երաշխիքներ չեն տալիս, ինչպիսիք են, օրինակ, արտահաստիքային լրագրողները։ Մյուս կողմից, մենք տեսնում ենք համընդհանուր ճնշում՝ պայմանավորված պետական մակարդակով իրականացվող կարգավորումներով։ Արևմտյան Եվրոպայում ահաբեկչական հարձակումների պատճառով շատ երկրների իշխանությունները գործառնական դիտորդական և անվտանգության միջոցների պահպանման հարցերում ընդունել են շատ խիստ օրենքներ, որոնք սահմանափակում են լրագրողական հետազոտության հնարավորությունները։ Այսօր հասարակական կարևոր հարցերի վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալն ավելի բարդ է, քան նախկինում։ Այլ կերպ ասած, լրագրողների աշխատանքի օրենսդրական համատեքստը բարդացել է։ Եվ սա համաշխարհային միտում է, որն ակտուալ է ոչ միայն Ուկրաինայի, Ռուսաստանի, Բելառուսի համար։ Ավանդական ժողովրդավարական եվրոպական երկրներում՝ Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում, Բելգիայում նույնպես ԶԼՄ-ների խոսքի ազատության անկում կա։
Դուք հավանաբար խոսում եք ավանդական լրատվամիջոցների հետ կապված գործընթացների մասին։ Բայց այսօր կան տեղեկատվության ստացման այլընտրանքային աղբյուրներ։ Օրինակ Telegram-ը կամ ինտերնետային կայքերի նորությունները։ Անձամբ ես հեռուստացույց չեմ միացրել արդեն 20-25 տարի է։ Երբեմն լսում եմ ռադիո, բայց շատ հազվադեպ։ Եվ միայն ես չեմ այդպես։ Դուք ասացիք, որ պետությունը դժվարացնում է ավանդական ԶԼՄ-ների աշխատանքի պայմանները։ Արդյո՞ք դա չի նշանակում, որ պետությունը նրանց փաստացի ոչնչացնում է։
Telegram-ի օրինակը, որը դուք բերեցիք, շատ հետաքրքիր է։ Եթե ես ճիշտ եմ հիշում, ապա նախորդ տարի Ռոսկոմնադզորը (Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և զանգվածային հաղորդակցության բնագավառի վերահսկողության դաշնային ծառայություն) մի քանի անգամ փորձել է այն արգելափակել։ Եվ սա այդ միտումների պատկերավոր ապացույցն է, երբ պետությունը փորձում է վերահսկել ԶԼՄ-ների համընդհանուր համատեքստը և աշխատանքի պայմանները։
Կվերանա՞ն թերթերը։ Կարծում եմ՝ ոչ։ Եթե նայենք ԶԼՄ-ների պատմությանը, ապա կտեսնենք, որ ամեն անգամ, երբ հայտնվում է տեղեկատվության տարածման նոր եղանակ, այն, անշուշտ, թուլացնում է ուրիշների դիրքերը։ Բայց չի ոչնչացնում դրանց։ Հեռուստատեսությունը չոչնչացրեց ռադիոն, ինտերնետը չոչնչացրեց հեռուստատությունը։ Սակայն առաջանում է այսպիսի խնդիր։ Ձեր թերթը հրատարակելու համար անհրաժեշտ են տպագիր մեքենաներ, սպասարկու անձնակազմ, վարչական և բաշխիչ ցանց։ Սա ամբողջական արտադրանք է։ Այսօր ցանկացած գործարար առանց որևէ խնդիրների կարող է թողարկել նոր առցանց ալիք։ Դրա համար մեծ ներդրումներ չեն պահանջվում։ Արդյունքում, լրագրողների աշխատանքի պայմաններից մեկը դարձավ մրցակցության շատ բարձր մակարդակը։ Փաստացի անհետացել են բոլոր երաշխիքները և անհատական լրատվամիջոցները շատ դժվարությամբ են գոյատևում, և, իհարկե, սա ազդում է խմբագրության գործերի վրա։ Փոքրաթիվ լրագրողներ թողարկում են ավելի շատ տեղեկատվություն ավելի քիչ ժամանակում։ Բնականաբար, սա նվազեցնում է նուրությունների որակը։ Եվ դա իր հերթին ազդում է վստահության մակարդակի վրա։ Մարդիկ այլևս չեն հավատում նորություներին։ Սա իրական խնդիր է ոչ թե լրագրողների, այլ ժողովրդավարության համար։
Ձեզ չի՞ թվում, որ ավանդական ԶԼՄ-ներն ուղղակի սպասարկում են պետության շահերը։ Տեղեկատվություն տրամադրելու փոխարեն դրանք նկարագում են որոշակի գիծ, որը հաճախ կարելի է անվանել քարոզչություն։ Եվ սա բնորոշ է ոչ միայն Ռուսաստանին։ Ես կարծում եմ, որ պետությունն իր գործողություններով աղավաղում է «լրատվամիջոցներ» հասկացությունը և մարդիկ սկսում են ապրել ինչ-որ մտացածին աշխարհում։ Իզուր չէ, որ մեզ մոտ հայտնվեցին fake news, post truth տերմինները։ Ստացվում է, որ ավանդական ԶԼՄ-ները հիմա մեծապես իրականացնում են ապակառուցողական գործառույթ։
–Իմ կարծիքով, գոյություն չունի «ավանդական» և «նոր» ԶԼՄ-ների տարանջատումը։ Առաջին հերթին, «նոր» ԶԼՄ-ներն այնքան էլ նոր չեն։ Ինտերնետը բավականին երկար ժամանակ է, ինչ հասանելի է։ Երկրորդ, լրագրողներն՝ անկախ այն հանգամանքից գրում են առցանց, թե տպագիր լրատվամիջոցների համար, կատարում են միևնույն աշխատանքը։ Լրագրությունը լրագրություն է, իսկ կեղծ նորությունները դրանք կեղծ նորություններ են։ Դրանք երկու տարբեր բաներ են։ Լրագրությունը հասարակության հետ հաղորդակցման միջոց չէ։ Լրագրողները պետք է աշխատեն հանրային շահերի դիտանկյունից, իրենց աշխատանքի իրական պատվիրատուները ԶԼՄ-ների ղեկավարները չեն, այլ սովորական քաղաքացիները։ Ավանդական և նոր ԶԼՄ-ների հարցն, ըստ էության, ձևական հարց է։ Դա այնքան էլ կարևոր չէ։ Կարևոր է այն, որ որոշ լրագրողներ այլևս չեն կատարում իրենց առաքելությունը։ Ինչու՞ են մեզ՝ որպես քաղաքացիների պետք լրագրողները։ Նրանք պետք են հանրության շահերը պաշտպանելու համար։ Հենց նրանք պետք է նախաձեռնեն և աջակցեն հանրային քննարկումներին։ Բայց նրանցից որոշները դա այլևս չեն անում։ Եվ հենց սա է իրական ճգնաժամը։ Հարցն այն չէ, թե որ ձևը կընտրվի՝ նոր, տպագիր, առցանց, ոչ առցանց…Իրական ճգնաժամն ինքնության ճգնաժամն է։
Որոշ լրագրողներ դադարում են լինել լրագրող, նրանք դառնում են հասարակայնության հետ կապերի մասնագետներ, երբեմն էլ քարոզիչներ… Հարցն այն է, թե ինչպես պահել այն լրագրողներին, ովքեր տրամադրում են լավ, բարոյական, բարձրորակ լրագրություն։ Ինչպե՞ս աջակցել լրագրության ինքնուրույն զարգացմանը, հաշվի առնելով, որ այդ ոլորտն այժմ բախվում է անհավանական տնտեսական ճգնաժամի՝ միաժամանակ հասկանալով, որ նման լրագրողներն ահրաժեշտ են մեզ, եթե մենք ցանկանում ենք պահպանել ժողովրդավարությունը։
Ինձ թվում է՝ ճգնաժամն այն է, որ դեռ 30, 40, 50 տարի առաջ աշխատանքի նշանակալի մասը ռեպորտաժներն էին, երբ ինչ-որ բան էր պատահում, մարդը գալիս և նկարագրում էր։ Այժմ այս գործառույթը վերանում է, քանի որ մարդիկ նոր լրատվամիջոցներից դեպքերի մասին ավելի արագ են տեղեկատվություն ստանում, քան ավանդական ԶԼՄ-ներից։ Լրագրողի դերը որպես հանրային շահերի արտահայտող պահպանվել է։ Իր գործի էությունը կայանում է նրանում, որ հասկանա, վերլուծի և իր անունից ներկայացնի այն տեսակետը, որն իրականում կիսում են շատերը։ Լրագրողն այսօր դառնում է հասարակական գործիչ։ Արդյո՞ք մեր մասնագիությանը չկան սպառնալիքներ։
–Ես կարծում եմ, որ լրագրողների մեծամասնությունը, որոնք վերածվել են հասարակայնության հետ կապերի մասնագետների, այլընտրանք չեն ունեցել։ Որոշ լրատվամիջոցներ փակվում են, իսկ մյուսների պայմաններն այնքան սարսափելի են, որ լրագրողները հեռանում են մասնագիտությունից։ Ինձ շատ է անհանգստացնում լրագրության մեջ պրոֆեսիոնալ մակարդակի ոչնչացումը։ Այս կործանումը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ մարդը հայտնվում է այնպիսի պայմաններում, որոնց առկայության պարագայում անհնար է մասնագիտության մեջ հասնել իդեալականի։
Ես նախկինում որպես լրագրող աշխատել եմ Բրյուսելում ամենօրյա Le Soir թերթում։ 2000 թվականին թերթում աշխատում էր 150 լրագրող։ Հիմա 90 լրագրող է և նրանք ավելի շատ աշխատանք են կատարում, ավելի շատ նյութեր են պատրաստում, քան 20 տարի առաջ, որովհետև հայտնվել են վեբ կայքերը, Twitter-ը, Facebook-ը։ Սա բացատրությունների մի մասն է։ Սակայն, երբ անհնար է դառնում առաքելության կատարումը, ապա ավելի լավ է անցնել մեկ այլ բանի։
Ինձ հետաքրքրում է պետական ԶԼՄ-ները։ Նրանք կան ոչ միայն Ռուսաստանում։ Օրինակ, Բրիտանիայի BBC-ն պատկանում է պետությանը։ Արդյոք դա աբսուրդ չէ, որ պետությունն ուղղակիորեն տիրապետում է ԶԼՄ-ներին։ Նման ԶԼՄ-ներում աշխատող լրագրողն արդյո՞ք արտահայտում է հանրային շահը։
–Մեզ պետք են և՛ մասնավոր, և՛ պետական ԶԼՄ-ներ։ Ինչու՞ ոչ։ Տեղեկատվության բազմազանությունը ժողովրդավարության բաղկացուցիչն է։ Բայց խնդիր է առաջանում, ինչպե՞ս ապահովել պետական լրատվամիջոցների անկախությունը։ Արևմտյան շատ երկրներում դրա համար մշակվում և կիրառվում են որոշակի ընթացակարգեր։ Օրինակ, որոշ ԶԼՄ-ներ, ինչպիսին է BBC, անկասկած անկախ են, հովանավորվում են ոչ թե պետական բյուջեից, այլ քաղաքացիների հաշվին։ Նրանք անմիջականորեն վճարում են պետական հեռուստառադիոընկերությանը՝ քաղաքական գործիչների միջամտությունից խուսափելու համար։ Մեկ այլ եղանակ է տարիֆային համաձայնությունները լրագրողերի ներկայացուցիչների հետ։
Ես հավատում եմ, որ լրագրությունը հասարակական բարիք է։ Դա լրագրողների Եվրոպական ֆեդերացիայի նշանաբանն է։ Եվ քանի որ լրագրողներն աշխատում են հասարակության բարիքի համար, ստացվում է, որ սա տեղեկատվության ոլորտում քաղաքացիական ծառայողների մի տեսակ է, այսինքն ոչ մի խենթություն չկա լրագրության պետական ֆինանսավորման գաղափարի մեջ։ Բայց այդ քաղաքացիական ծառայողներին պետք է տրամադրվի բացարձակ անկախություն։ Սա հեշտ չէ, բայց դրան ձգտել է պետք։
Ինչպե՞ս են հիմա դառնում լրագրող։ Առաջ նրանք գնում էին լրագրության ֆակուլտետ և ստանում էին մասնագիտական կրթություն։ Հիմա նույնպես այդպես է, սակայն ես զգում եմ, որ համալսարանը դեռևս պատրաստում է ուսանողներին ավանդական ԶԼՄ-ների աշխատանքի համար, որոնց դերը մեծապես փոխակերպվում է։ Արդյոք չի ստացվում այնպես, որ լրագրողներին կրթելու համակարգը կտրված է իրական կյանքից և այդ ամենի ցցուն օրինական են հանդիսանում դառնան բոլորովին այլ ոլորտից եկող այդ մարդիկ։
–Ես լրագրություն եմ դասավանդում Բրյուսելի համալսարանում։ Կարծում եմ, որ մեր արժեքները, լրագրողին իր առաքելության մասին սովորեցնելը շատ ավելի կարևոր է, քան տեխնոլոգիաներ սովորեցնելը։ Համալսարանը նախևառաջ պետք է պատրաստի լրագրողներին ոչ թե շուկայի, այլ հասարակության համար, հասարակ քաղաքացիների, այլ ոչ թե ընկերությունների կարիքների համար։ Շատ համալսարաններ մեծ ուշադրություն են դարձնում լրագրության բարոյա-էթիկական արժեքներին, և ես կարծում եմ, որ դա ճիշտ է։ Մնացած ամեն ինչ կարելի է սովորել աշխատանքի ընթացքում։
Իհարկե, հումանիտար ցանկացած մասնագիտության ներկայացուցիչ պետք է ունենա արժեքների որոշակի կոդ։ Բայց լրագրողի պրոֆեսիոնալիզմն այն է, որպեսզի կողմնորոշվի հսկայական զանգվածային տեղեկատվության մեջ։ Դրա հետ մեկտեղ, ինձ թվում է, ժամանակակից լրագրությունը մեծ խնդիրներ ունի։
Այն, ինչ դուք անվանում եք «ժամանակակից լրագրություն», իմ կարծիքով, չի համարվում լրագրություն։ Լրագրողների խնդիրն է ստուգել տեղեկատվությունը, համեմատել աղբյուրները։ Բայց այն դժվարանում է, քանի որ նրանք հիմա շատ քիչ ժամանակ ունեն աշխատանքը կատարելու համար։ Ես ծանոթ եմ որոշ երիտասարդ լրագրողների, որոնք պարտավոր են հրապարակել օրական չորսից հինգ նորություն։ Ինչպե՞ս կարելի է ստուգել չորսից հինգ նորություն տարբեր ոլորտներից, երբեմն էլ այնտեղից, որտեղ բացարձակապես պատկերացում չունես։
Խնդրում եմ, մանրամասն պատմեք ֆեդերացիայի մասին, որը դուք ղեկավարում եք։ Ո՞րն է նրա հիմնական խնդիրը։
Լրագրողների Եվրոպական ֆեդերացիան համերաշխության ձևավորման գործիք է։ Հիմա մենք ակտիվ գործունեություն ենք ծավալում Թուրքիայում, Բալկաններում և Ուկրաինայում։ Փորձում ենք նաև Ռուսաստանում, բայց դա մի փոքր բարդ է։ Օրինակ, Թուրքիայում հիմա 155 լրագրողների ազատազրկման են դատապարտում այն բանի համար, որ նրանք ընդամենը կատարել են իրենց գործը։ Թուրք լրագրողների շարքերում կան նաև այնպիսիք, ովքեր բանտ են ընկել Twitter-ում հաղորդագրություն հրապարակելու համար։ Մեկ հաղորդագրություն և մարդը հայտնվում է բանտում, որտեղ նա կարող է մեկ կամ երկու տարի սպասել դատին։
Նման իրավիճակում շատ դժվար է ազգային մակարդակում հասնել համերաշխության, քանի որ մյուս լրագրողները վախենում են, որ «եթե ես աջակցում եմ իմ գործընկերոջը, նույնպես բանտ կընկնեմ»։ Այս իրավիճակում անհրաժեշտ է միջազգային համերաշխություն։ Երբ մենք Թուրքիա ենք գնում, ամենաուժեղ ցանկությունը տեսնելն է, թե ինչպես է մեր ներկայությունը բանտում կամ էլ կոնֆերանսում օգնում գերի լրագրողներին։ Քանի որ այդ կերպ մենք արտահայտում ենք պրոֆեսիոնալ համերաշխություն մի երկրում, որտեղ այն անհնար է իշխանությունների, ոստիկանության և դատարանների ճնշումների պատճառով։ Լրագրողների Եվրոպական ֆեդերացիայի գլխավոր նպատակը հենց դա է։ Պետք է ստեղծվի պրոֆեսիոնալ համերաշխություն և օգնություն ցույց տանք այն գործընկերներին, ովքեր դրա կարիքն ունեն։
Ինչպե՞ս է ֆեդերացիան վերաբերվում Ռուսաստանում լրագրողների վիճակին։
Ինչպես ես արդեն նշեցի, խոսքի ազատությունը դժվարին ժամանակներ է ապրում ամբողջ Եվրոպայում։ Երբեմն ես ցանկանում եմ, որ լրագրողներն այդ հարցում շատ ավելի ակտիվ լինեն։ Լրագրողների ազգային ֆեդերացիաները պետք է ավել շատ ուշադրություն դարձնեն խոսքի ազատության խնդիրներին։ Իրականում լրագրողների համար այնքան էլ հեշտ չէ պայքարել դրա համար, քանի որ դրսից այն թվում է ԶԼՄ-ների հասանելիության չարաշահում։ Այսպիսով՝ մենք կարող ենք լուսաբանել ցանկացած այլ մասնագիտության ներկայացուցիչների գործադուլները, բայց ոչ մերը։ Լրագրողները պետք է հասկանան, որ նրանք պետք է ավելի ակտիվ դիրքորոշում ունենան։ Ես կոչ եմ անում նրանց պայքարել ոչ թե իրենց իրավունքների, այլ սովորական քաղաքացիների՝ տեղեկատվության հասանելիության իրավունքի համար։
Ձեր կազմակերպությունն ունի վարկանիշային զեկույցներ, որոնք արտացոլում են տարբեր երկրներում լրագրողների վիճակը։
Հինգ տարի առաջ մենք Եվրոպայի Խորհրդի հետ համաձայնագիր ենք կնքել և այլ կազմակերպությունների հետ միասին ստեղծել ենք այսպես կոչված Եվրոպայի Խորհրդի պլատֆորմ լրագրության պաշտպանությանն և լրագրողների անվտանգությանն աջակցելու համար։ Սա տվյալների բազա է, մոնիտորինգի գործիք։ Խորհրդի անդամ 47 երկրներում մենք հետևում ենք ԶԼՄ-ների ազատության առանցքային խախտումներին։ Այս տեղեկատվությունն առցանց հասանելի է։ Կարելի է տեսնել յուրաքանչյուր երկրի տվյալները։ Խախտումները բաժանված են կատեգորիաների։ 2015 թվականից Եվրոպայում արձանագրվել են լրագրողների 24 սպանություններ, որոնցից 13-ը տեղի է ունեցել ԵՄ երկրներոմ։
2015 թվականից մենք գրանցել ենք 500-ից ավելի լուրջ խախտումներ։ Դրանց մեկ երրորդը վերաբերվում է Թուրքիային։ Ռուսաստանը զբաղեցնում է երկրորդ տեղը։ 2015 թվականից արձանագրվել է ԶԼՄ-ների խոսքի ազատության խոշոր խախտումների 55 դեպք։ Հինգերորդ տեղում է Ֆրանսիան։ 2015 թվականը նրա համար դարձավ բեկումնային։ Լրագրողների նկատմամաբ ոստիկական ագրեսիայի բազմաթիվ դեպքեր են արձանագրվել։ Ինչպես տեսնում եք պատկերը բոլորովին սև ու սպիտակ չէ։ Հանրային գիտակցության մեջ ԶԼՄ-ների խոսքի ազատության նվազման խնդիրն ասոցացվում է միայն վատ համբավ ունեցող երկրների հետ, ինչպիսին է Թուրքիան։ Բայց դա այդպես չէ։ Մենք գրանցում ենք խախտումներ Իսպանիայում, Բելգիայում, Հոլանդիայում։ Խախտումների մասին հաշվետվությունները բաժանված են տարիներով, այնպես որ կարելի է տեսնել, թե ինչպես են փոխվել դրանց թվերը։ ԵՄ երկրներում արձանագրված խախտումների թիվ աճում է։ 2018 թվականին գրանցվել է 69՝ 20-ով ավել, քան 2017 թվականին էր։
Ռուսաստանն այն երկրներից մեկն է, որին հատուկ ուշադրություն է դարձվում Պլատֆորմի 2019 թվականի զեկույցում։ Նման մեկ այլ երկիր է, ինչքան էլ որ զարմանալի է, Իտալիան։ Այնտեղ մենք ականատես ենք լինում լրագրողների վրա հարձակումների շարունակական աճի՝ ներառյալ ծայրահեղ աջ շարժումների ներկայացուցիչների հարձակումները։ Եվ խոսքը միայն հարձակումների մասին չէ։ Խախտումների ցանկում կարող են լինել նոր օրենքներ, որոնք սպառնալիք են լրագրության համար։
Այդպիսի տագնապալի պատկերը խոսում է այն մասին, որ այժմ բոլոր տեղեկատվական արժեքները վտանգված են։ Սա վերաիմաստավորում պահանջող եվրոպական քաղաքակրթության ներսում ընթացող ինչ-որ ներքին խորքային գործընթաց է։
Հարցազրույցի բնօրինակը՝ Snob.ru կայքում։