Դաշնակիցները Ռուսաստանում

Հոդվածը հրապարակվել է The Times-ի 1918թ. դեկտեմբերի 19-ի համարում

Պահանջներ են հնչում այն մասին, որ, հիմա, երբ Գերմանիան դադարեց պայքարել, պետք է անհապաղ դուրս բերենք մեր զորքերը Ռուսաստանից և թողնենք ռուսներն իրենք կազմակերպեն իրենց գործերը։ Մեզ համար ինչ-որ անհասկանալի պատճառով մեր ռուսական էկսպեդիցիայի քննադատները խոսում և գրում են այնպես, կարծես թե արշավի մտադրությունը բրիտանական արտաքին քաղաքականության մեղքն է։ Լորդ Միլներն այսօր իր նամակում նշում է, որ բրիտանական զորքերը կազմում են Ռուսաստան ուղարկվող դաշնակիցների ռազմական կոնտինգենտի միայն մի փոքր մասը։

Մենք և մեր դաշնակիցներն այնտեղ գնացինք ոչ թե ռուսական ներքին քաղաքականությանը միջամտելու, այլ նրա համար, որ բոլշևիկներն օգնում էին մեր թշնամուն, ինչպիսին էլ, որ լինեին նրանց մտադրությունները։ Իրենց գործողություններով մարտի 21-ին և հաջորդ օրերին նրանք հազարավոր բրիտանացի զինվորների դատապարտեցին մահվան և գերության մատնեցին։ Դավաճանեցին Ռումինիային և Հայաստանին։ Հարձակվեցին չեխոսլովակների վրա, որոնց մենք պատիվ ունեինք պաշտպանել։ Մեր միջամտությունն արդարացրեց իրեն արդյունքներով։ Նույնիսկ եթե ինչպես քննադատներն են ասում, այդ ամենը ճիշտ է, ապա ինչու՞ պետք է մնանք Ռուսաստանում հիմա։ Պատասխանն այն է, որ մենք չենք կարող դավաճանել Ռուսաստանում մեր ընկերներին։ Լորդ Միլները գրում է. «Ինչպե՞ս կարող ենք պարզապես այն պատճառով, որ մեր ամենամոտ նպատակներն իրականացել են, թողնել նրանց մեր և իրենց թշնամիների ողորմածությանը, նախքան նրանք կարող են զինվել, նախապատրաստվել և կազմակերպվել, ուժ ձեռք բերել ինքնապաշտպանության համար։ Դա կլինի նողկալի դավաճանություն ընդդեմ բրիտանական պատվի և մարդկության հասկացությունների»։

Այլ կերպ ասած, մենք գտնվում ենք Ռուսաստանում՝ կատարելու մեր բարոյական պարտքը, և չնայած այնտեղ ավելի երկար չենք մնա, քան անհրաժեշտ է դրա իրականացման համար, մենք չենք կարող հրաժարվել մեր բարոյական պարտավորություններից, ինչպես դա արեցին բոլշևիկները մեր հանդեպ։ Բացի այդ, չէ՞ որ մենք և ԱՄՆ-ն էինք որոշել հնարավոր ամեն ինչ անել Ռուսաստանը վերականգնելու համար։ Ի՞նչ իմաստ ունեն մեր հայտարարություններն այն մասին, որ մենք հաստատում ենք համաշխարհային խաղաղություն, եթե թողնենք Ռուսաստանին այս մեծ արյունահոսող վերքով։

Մենք մտադիր չենք ցույց տալ ռուսներին, թե ինչպիսի իշխանություն պետք է ունենան։ Բայց մենք պետք է որոշակի երաշխիքնր ունենանք, որ նրանք կունենան ազատ և Գերմանիայից կախում չունեցող կառավարություն, որ մեր հավատարիմ ընկերներին Ռուսաստանում չեն պատժի իրենց բարեկամության համար, և որ այս երկրում կլինի ընդունելի ազատություն, ոչ թե տիրանիա՝ ինչպիսին որ քաղաքական տկարության մարմնացում Օսմանյան կայսրությունն է։

Հրապարակման բնօրինակը՝ The Times պարբերականում։