1996 թվականի դեկտեմբերի 3-ին ԵԱՀԿ Լիսաբոնի գագաթաժողովի եզրափակիչ մասում հնչեց ԵԱՀԿ գործող նախագահ Շվեյցարիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆլավիո Կոտիի հայտարարությունը, որտեղ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման վերաբերյալ ներկայացված սկզբունքները համընկնում էին Ադրբեջանի մոտեցումներին և անընդունելի էին Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի համար: Փաստացի հնչեցված սկզբունքները ենթադրում էին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավարության բարձր մակարդակ՝ Ադրբեջանի կազմում:
Նշված հայտարարությունն ի սկզբանե նախատեսված էր մտցնել գագաթաժողովի եզրափակիչ հայտարարության մեջ, սակայն Հայաստանի նախագահի կողմից վետո իրավունքի կիրառումից հետո այն հնչեց որպես ԵԱՀԿ գործող նախագահի ելույթ, և որպես հավելված կցվեց գագաթաժողովի հռչակագրին: Ի պատասխան՝ Հայաստանի պատվիրակությունն առանձին հայտարարություն տարածեց, որը ևս կցվեց գագաթաժողովի հռչակագրին:
Հայաստանի պատվիրակության ստորև բերված հայտարարության տեքստը վերցված է ԵԱՀԿ պաշտոնական կայքից:
Հայաստանի պատվիրակության հայտարարությունը
ԵԱՀԿ Գործող նախագահողի հայտարարության առթիվ Հայաստանի պատվիրակությունն իր մտահոգությունն է արտահայտում հետևյալ հարցերի շուրջ.
- Հայտարարությունը չի արտացոլում Մինսկի խմբի՝ 1994թ. Բուդապեշտի գագաթաժողովում հաստատված և քաղաքական համաձայնության հասնելու ուղղությամբ բանակցություններ ենթադրող մանդատի ոգին ու տառը: Կարգավիճակի հիմնախնդիրը քննարկումների առարկա է ուղիղ բանակցություններում, որոնք ավարտված չեն:
- Այդ հայտարարությունը կանխորոշում է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը, ինչը հակասում է ԵԱՀԿ Նախարարների խորհրդի 1992թ. որոշմանը, որն այդ հարցի իրավազորությունը փոխանցել է ԵԱՀԿ Մինսկի կոնֆերանսին, ինչն էլ պետք է սկսվի քաղաքական համաձայնության կայացումից հետո:
- Հայկական կողմը վստահ է, որ հիմնախնդրի լուծումը հնարավոր է գտնել միջազգային իրավունքի ու ԵԱՀԿ Հելսինկյան եզրափակիչ ակտում ամրագրված սկզբունքների հիման վրա, առաջին հերթին՝ ժողովուրդների ինքնորոշման սկզբունքի հիման վրա:
- Հայկական կողմը փոխզիջումային որոշման հասնելու նպատակով պատրաստ է ամենաինտեսնիվ բանակցությունների՝ ինչպես Մինսկի խմբի շրջանակներում, այնպես էլ՝ այդ խմբի համանախագահների կողմից համակարգվող ուղիղ շփումների մակարդակով:
Խնդրում ենք սույն հայտարարությունը կցել գագաթաժողովի Հռչակագրին: