Բրիտանական Financial Times պարբերականի սյունակագիր Գիդեոն Ռախմանն անդրադարձել է Արևմուտքին ուղղված Չինաստանի մարտահրավերին, որը, ըստ նրա, տեղի է ունենում գաղափարական, տնտեսական և աշխարհաքաղաքական ճակատներում: Պարբերականի անդրադարձը ներկայացնում ենք ստորև.
«Պեկինում կոմունիստական կուսակցության համագումարը կարևոր իրադարձություն է: Քանի որ Չինաստանի ղեկավար Սի Ձինփինի դարաշրջանը մոտենում է իր երկրորդ ժամկետին, Արևմուտքին ուղղված Չինաստանի մարտահրավերն ավելի ակնհայտ է դառնում: Պեկինում աճում է վստահությունը որ Չինաստանը վերելք է ապրում, մինչդեռ Արևմուտքը՝ անկում ապրում: Չինական մարտահրավերը ուղղված Արևմուտքին դրսևորվում է երեք ճակատներում՝ գաղափարական, տնտեսական և աշխարհաքաղաքական:
Գաղափարական հարթությունում, Կոմունիստական կուսակցության ղեկավարությունը գնալով ավելի կոշտ է դառնում՝ հրաժարվելով արևմտյան լիբերալիզմից: Սին և նրա գործընկերները պնդում են, որ միակուսակցական կառավարումը Չինաստանի համար լավ է աշխատում և պետք է երկար կյանք ունենա ապագայում:
Քննարկվում է այն գաղափարը, որ «չինական մոդելը» կարող է առաջ մղվել աշխարհի մնացած մասերում՝ որպես ամերիկյան ժողովրդավարության առաջխաղացման այլընտրանք: Ճիշտ ինչպես 2008 թվականի ֆինանսական ճգնաժամը Չինաստանում վնասեց արևմտյան տնտեսական գաղափարների վստահելիությունը, այնպես էլ Դոնալդ Թրամփի ընտրությունը (խմբ.- ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում) և ԵՄ-ի ճեղքվածքը Չինաստանի առաջնորդների համար ավելի են հեշտացրել արևմտյան քաղաքական փորձը արհամարհելը:
Չինացի շատ մտավորականներ դեռևս ձգտում են դեպի Արևմուտք՝ որպես քաղաքական ազատության մոդելի: Ժողովրդավարության ճանապարհով գնալու փոխարեն, Չինաստանն ավելի ու ավելի է սահմանափակում քաղաքական ազատությունները՝ այլախոհների և մարդու իրավունքների պաշտպանների նկատմամբ ճնշումներ գործադրելու և արևմտյան ազդեցության և գաղափարների դեմ պաշտոնական արշավների միջոցով: Չինաստանում արգելափակված են Google-ը, Facebook-ը և Twitter-ը:
Արևմուտքի համար ակնհայտ էր, որ Չինաստանը խիստ բարձր տնտեսական գին կվճարի խոսքի ազատության սահմանափակման համար և այդ գինը կբարձրանա միայն այն ժամանակ, երբ Չինաստանը փորձի հեռու մնալ ցածրարժեք արտադրությունից՝ հակվելով գիտելիքի տնտեսության:
Բայց Չինաստանը ավելի ու ավելի վստահ է դառնում, որ կարող է համադրել խիստ քաղաքական վերահսկողությունը տնտեսական արագ աճի և տեխնոլոգիական նորարարության հետ:
Տնտեսական աճը տարեկան կազմում է 6,9 տոկոս, որը տպավորիչ է միջին եկամտաբեր տնտեսության համար, որն այժմ (կախված չափման միավորից) կամ ամենախոշորն է կամ երկրորդ խոշորն աշխարհում:
Չինաստանը բջջային վճարումների տեխնոլոգիաների ոլորտում առաջ է ԱՄՆ-ից և Եվրոպայից: Ամենատարածված բջջային վճարումների համակարգերը՝ Alipay-ը և WeChat Pay-ը դարձել են չինական նորարարության խորհրդանիշերը: Կառավարությունը և մասնավոր հատվածը վստահ են առաջիկա տասնամյակում տարբեր ոլորտներում մեծ առաջընթացի առումով, ներառյալ ռոբոտների, անօդաչու թռչող սարքերի, կանաչ տեխնոլոգիաների և արհեստական ինտելեկտի:
Չինաստանի տնտեսության աճող բարդությունը կասկածի տակ կդնի արևմտյան այն ենթադրությունը (ընդհակառակը, պարզապես հույս է), որ ԱՄՆ-ը և Եվրոպան կարող են շարունակել գերիշխել բարձր տեխնոլոգիական տնտեսությունը: Չինաստանի առաջընթացն որպես կապիտալի խոշոր արտահանողի նաև նշանակում է, որ նրա ընկերությունները Արևմուտքում անախուսափելիորեն կմեծացնեն իրենց ներկայությունը՝ որպես ֆիզիկական և մտավոր ակտիվների սեփականատերերի:
Չինաստանի գլոբալ ներդրումն ունի նաև ռազմավարական նշանակություն, որը մարտահրավեր կնետի միջազգային քաղաքական համակարգի արևմտյան գերիշխանությանը: ԱՄՆ-ի հաջորդական կառավարությունները Պեկինի հավակնությունները զսպելու համար Չինաստանի հարևան օվկիանոսներում տեղակայեցին ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմը, սակայն Չինաստանն ավելի ու ավելի է կենտորանում իր արևմտյան տարածքների վրա:
«Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությունը (One Belt, One Road initiative) մասամբ փորձ է Չինաստանի համար ամբողջ Եվրասիայում նոր շուկաներ զարգացնելու ՝ ամբողջ Կենտրոնական և Հարավային Ասիայից դեպի Եվրոպա և Աֆրիկա ենթակառուցվածքային կապերի միջոցով: Չինաստանի 20 քաղաքներն այժմ կապվում են Եվրոպային ուղիղ երկաթուղային ուղիներով և այս ճանապարհով ուղարկված բեռնափոխադրումների ծավալը 2013 թվականից ի վեր հնգապատկվել է:
Չինաստանի զարգացող հետաքրքրությունը Եվրասիայում ունի ռազմավարական նշանակալի հետևանքներ: Հնդկաստանի կառավարությունը անհանգստացած է, որ Չինաստանը շրջապատում է այն ենթակառուցվածքային նախագծերով, որոնք ունեն ռազմական հետևանքներ, ինչպես նավահանգիստները, որոնք Չինաստանը զարգացրել է Պակիստանում և Շրի Լանկայում: Երկաթուղային և ծովային ուղիները նաև օգնում են երկրին ապահովել էներգիայի մատակարարումները Մերձավոր Արևելքից:
Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ նախաձեռնության վերջնական նպատակն այն է, որ եվրասիական հողատարածքները դառնան տնտեսական և ռազմավարական տարածաշրջան, որը կմրցակցի և ի վերջո կգերազանցի եվրոատլանտյան տարածաշրջանին:
Ինչ վերաբերում է անցյալ շաբաթ Սիի ելույթին, ապա Չինաստանի ղեկավարի հանրային հռետորաբանությունը դեռ համեմատաբար համեստ ու զգույշ էր: ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հավասարը չունի, երբ խոսքը վերաբերում է վերամբարձ հռետորաբանությանը, այնուամենայնիվ ԱՄՆ առաջնորդի՝ իր երկրի վերաբերյալ տեսլականն անհամեմատելի է այն վիթխարի հավակնությունների հետ, որոնք Սին ունի Չինաստանի համար»,- ասվում է հոդվածում: