Ինչպես են BBC-ի լրագրողները պատերազմական ռեպորտաժներ պատրաստում

Բրիտանական առաջատար BBC լրատվամիջոցը BBC Academy խորագրի ներքո հրապարակել է լրագրության այն սկզբունքները, որոնց պարտադիր կերպով պետք է հետևեն հեռարձակող ընկերության աշխատակիցները հակամարտությունների և պատերազմական իրավիճակների թեմաները լուսաբանելիս:

 Հակամարտություններ և զոհեր

Ռազմական հակամարտություններ լուսաբանելը միշտ էլ դժվար է. այստեղ կարևոր է անկախության և նրբանկատության սկզբունքներին հետևելը: Պետք է նաև հոգ տանել այն մասին, որ մարդիկ կամ հարազատները մամուլի ռեպորտաժներից չտեղեկանան իրենց մերձավորների զոհվելու կամ վիրավորվելու մասին: Պետք է ուշադիր լինել, թե ինչ կադրեր են եթերում հեռարձակվելու:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակներից սկսած՝ բրիտանական զինվորականների մասնակցությամբ բոլոր ռազմական հակամարտությունները ոչ միանշանակ քաղաքական արձագանք էին առաջացնում: Հակամարտությունների՝ առանց անհարկի զգացմունքայնության, անկախության սկզբունքով լուսաբանելիս նաև պետք է հաշվի առնել իրար հակադիր երկու մոտեցում. «Մենք պետք է աջակցենք մեր զինվորներին» և «Ոչ մի պարագայում մենք չպետք է անհարկի միջամտություն ցուցաբերենք»:

Միշտ պետք է հիշել, որ գործ ունես համաշխարհային լսարանի հետ, հետևաբար պետք է լինել հնարավորինս ճշգրիտ և փաստերը մատուցել այնպիսի ոճով, որը չի լինի և կողմերից ոչ մեկի օգտին:

Ազգային հեռարձակողների կորպորացիա

Միացյալ Թագավորությունում շատերն են ընթերցում BBC և հակամարտությունների ժամանակ հաճախակի զգացվում է հանրային ճնշում՝ պահանջելով կիրառել «հայրենասիրական լեզու»: Օրինակ, օգտագործել «մեր զորքերը» արտահայտությունը, իսկ հակամարտությունն էլ լուսաբանել «համաձայն մեր դիրքորոշման»:

Սակայն հակամարտությունների լուսաբանման ժամանակ անհարկի զգացմունքայնությանը տեղիք չտալը BBC-ի վարկանիշի տեսանկյունից առանցքային նշանակություն ունի, ի դեմս դրա, այն հանդես է գալիս որպես տեղեկատվության աղբյուր, որին կարելի է վստահել: Հետևաբար ճիշտ է արտահայտվել այս կերպ. «բրիտանական զորքեր», «ամերիկյան զորքեր» կամ ուղղակի մատնանշել որոշակի զորամասեր:

Բոլոր լրատվականներն էլ պետք է նրբանկատություն ցուցաբերեն և դա հատկապես պետք է անեն հակամարտությունների լուսաբանման ժամանակ, մանավանդ, որ հաղորդելու են զոհերի մասին: Համապատասխանաբար էլ որևէ ռեպորտաժ չպետք է հավելյալ ռիսկի ենթարկի բրիտանական զորքերին:

Հեռուստադիտողներն ու ունկընդիրները, այդ թվում նաև նրանք, ովքեր դեմ են հանդես գալիս պատերազմներին, հասկանում են, որ պատերազմական գործողությունների որոշ մանրամասնություններ չպետք է եթեր հեռարձակել մինչ այն պահը, քանի դեռ դրանք կշարունակեն մնալ հակառակորդի հետաքրքրությունների տիրույթում: Սակայն, եթե որոշակի ռեպորտաժներ գրաքննության են ենթարկվում կամ ենթակա են որևէ ազդեցության, ռեպորտաժի հեղինակը պարտավոր է այդ մասին հիշատակել ու բացատրել հանգամանքները:

Ծայրաստիճան կարևոր է, որ լինեք ճշգրիտ և ճշմարտացի նույնիսկ այն ամենի հանդեպ, ինչը չգիտեք կամ չեք կարողացել պարզաբանում ստանալ, այս ամենը վերաբերում է նաև հաստատված փաստերին:

Ռեպորտաժի հեղինակի պարտականությունների մեջ չի մտնում պատերազմական «սենսացիաները», նմանապես նրանք նաև չպետք է անմտորեն կամ հավլյալ տպավորության համար հրապարակեն «ցնցող» նյութեր, որոնք բացասական ազդեցություն են գործում հոգեկան աշխարհի վրա:

Ռազմական գործողությունների զոհերը

Եթե դուք հայտնեք զոհվածների ու վիրավորների անունները կամ քանակը, հիշեք, որ չի կարելի հաղորդել նաև այդ մարդկանց մասին անձնական տեղեկություններ մինչ այն պահը, քանի դեռ այդ մասին չեն տեղեկացվել նրանց հարազատները: BBC-ի ղեկավարությունն օրինակ իր լրագրողներին հրահանգել է անել առավելագույնը, որպեսզի զոհվածների կամ վիրավորների մերձավոր հարազատներն այդ մասին չտեղեկանան BBC-ի ծրագրերից կամ կայքերից:

Դեպքերի մեծամասնության ժամանակ դա նշանակում է, որ չի կարելի հրապարակել զոհվածի մասին տեղեկություն, քանի դեռ Պաշտպանության նախարարությունը հարազատներին չի տեղեկացրել այդ մասին:

Հնարավոր է նույնիսկ, որ զոհվածի կամ վիրավորվածի անունը այլ լրատվամիջոցների կողմից մի քանի անգամ արդեն իսկ հրապարակված լինի: Այստեղ կարող է դեր խաղալ հանրության հետաքրքրությունների շրջանակի տատանումը, սակայն այս սկզբունքը երբեք չի կարելի խախտել առանց իրավիճակին համակողմանի գնահատական տալու և խմբագրի հետ խորհրդակցություն անցկացնելու:

Անգամ, եթե մերձավորներն արդեն տեղեկացվել են, Պաշտպանության նախարարության աշխատակիցները կարող են խնդրել Ձեզ չհրապարակել անուններ, օրինակ եթե ռազմական գործողությունները դեռ շարունակվում են կամ իրականացվում է փրկարարական աշխատանք: Այս դեպքում ևս լրագրողները պետք է խորհրդակցություններ անցկացնեն խմբագիրների հետ:

Բնականաբար, լինելու են իրավիճակներ, երբ դուք պետք է հակամարտության հետ կապված լայնամասշտաբ իրադարձությունների մասին տեղեկություն հաղորդեք, բայց այդ պահին չգիտեք, թե արդյոք հարազատներին տեղյակ պահել են, թե ոչ: Նման դեպքերում պետք է այնքան հստակ ու ճշգրիտ լինել, որքան հնարավոր է, և դա որևէ դեպքում չհամարել որպես անկարևոր նշանակության պարագա, քանի որ այդ կերպ մեծ է հավանականությունը, որ տագնապի մեջ կգցեք այլ մարդկանց, որոնք որևէ ներգրավվածություն չունեն լուսաբանվող միջադեպի հետ:

Տակտ և երանգ

Այն բոլոր իրադարձությունները, որոնց արդյուքում մարդիկ են տուժում կամ ցավ են ապրում, պետք է հնարավորինս հանգիստ և սառնասրտորեն լուսաբանել:

Բնականաբար, մահվան տեսարանները կամ վիրավորների առկայությունը ցավ ու սթրես է հարուցում: Մահացածների մասին կադրերն ու ռեպորտաժները, տուժողներն առհասարակ հատուկ ուշադրություն և վերաբերմունք են պահանջում:

BBC-ն հատուկ ուղեցույց ունի այն բոլոր իրավիճակների լուսաբանման համար, երբ պահանջվում է աշխատանք հատուկ վիճակներում:

Հարցազրույց

Լավ մտածեք մինչ կձայանգրեք ու եթեր կտաք հակամարտության գոտում պատերազմական գործողությունների մասնակցողների հետ հարցազրույցներ կամ մեկնաբանություններ: Սա իհարկե, ի ցույց է դնելու պատերազմի մարդկային ասպեկտները, սա կենդանի լրագրություն է, բայց հասկացեք, որ ձեր զրուցակիցը կարող է լինել ապակողմնորոշված կամ շոկային իրավիճակում: Դա, հավանաբար, ամենահարմար պահը չի լինելու անտեղի հարցեր տալու կամ անկեղծության կանչելու:

Հարազատների հետ հարցազրույցները նույնպես հատուկ մոտեցում, նրբերանգ ու ուշադրություն են պահանջում: Սովորաբար, բոլոր նման դեպքերում պետք է դիմել Պաշտպանության նախարարությանը կամ երրորդ կողմին, օրինակ ընտանիքի ընկերներին:

Լինում են դեպքեր, երբ հարցազրույցի համար կարող են դիմել նաև հարազատները, քանի որ իրենց կորստի մասին խոսելը կարող է մեղմել ցավը: Եթե դուք հրապարակում կամ եթեր եք հեռարձակում նման հարցազրույցներ, ապա պետք է անպայման հիշատակեք, որ հարցազրույցի համար ձեզ հրավիրել են:

Նման դեպքերում ոչ մի պարագայում չի կարելի զրուցակցին շտապեցնել: Թույլ տվեք երկարատև դադարներ վերցնի, ուշադիր մտածի, կենտրոնանա: Միշտ հիշեք, որ գործ ունեք իրական մարդկանց ու իրական զգացմունքների հետ:

Մշտական ուղիղ եթեր

Լուրերի թողարկումը հիմա եթերում գրեթե առանց դադարների է, և դա հավելյալ ուշադրություն է պահանջում բովանդակության հանդեպ: Չի կարելի  մարդկանց մահվան, տանջանքների կադրեր հեռարձակել զուտ միայն այն բանի համար, որ դուք այդ պահին նման հնարավորություն ունեք:

Նման կադրերը պետք է լուրջ գնահատվեն: Միշտ պետք է հիշել, որ բոլոր նման կադրերը կարող են ուղիղ եթերի դեպքում եթեր սողոսկել, հետևաբար պետք է լինել ծայրաստիճան ուշադիր: Միշտ պետք է ունենալ կենդանի եթերը դիտարկող լրագրող, ով անհրաժեշտության դեպքում, կարող է իրավիճակը շտկել:

Լսարանը պահանջում է օպերատիվություն, սակայն նմանապես BBC-ի լրագրողներից պահանջում է հարգանք ու տակտի զգացողություն և առաջին հերթին զոհվածների ու վիրավորների հարազատների հանդեպ:

Միշտ պետք է իրավիճակը գնահատել և հոգ տանել այն մասին, որ ցնցումներ առաջացնող հեռարձակումները ուղեկցվեն հատուկ զգուշացումներով: