ԽՍՀՄ փլուզման Բելովեժյան համաձայնագիրը

Համաձայնագիր

Անկախ Պետությունների Համագործակցության ստեղծման մասին

1991 թվականի 8-ը դեկտեմբերի

Մենք՝ Բելառուսի Հանրապետությունը, Ռուսաստանի Դաշնությունը (ՌԽՍԴՀ), Ուկրաինան, որպես 1922 թվականի Միութենական պայմանագիրը ստորագրած ԽՍՀ Միության հիմնադիր պետություններ, այսուհետ՝ Բարձր Պայմանավորվող Կողմեր, արձանագրում ենք, որ ԽՍՀ Միությունը՝ որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ և աշխարհաքաղաքական իրողությունը, դադարեցնում է իր գոյությունը:

Հիմնվելով մեր ժողովուրդների պատմական ընդհանրության և նրանց միջև ձևավորված կապերի վրա, հաշվի առնելով Բարձր Պայմանավորվող Կողմերի միջև երկկողմ պայմանագրերը,

ձգտելով կառուցել ժողովրդավարական իրավական պետություններ,

նպատակադրվելով զարգացնել իրենց հարաբերությունները պետական ինքնիշխանությունը, ինքնորոշման անքակտելի իրավունքը, իրավահավասարության ու ներքին գործերին չմիջամտելու սկզբունքները, ուժի կիրառման բացառումը, տնտեսական ու այլ մեթոդներով ճնշումներ բանեցնելուց հրաժարումը, վիճելի հարցերը փոխհամաձայնեցման միջոցներով կարգավորելը, միջազգային իրավունքի համընդհանուր այլ սկզբունքներն ու նորմերը փոխադարձ ճանաչման և հարգանքի հիման վրա,

համարելով, որ մեր պետությունների միջև բարիդրացիական հարաբերությունների ու փոխադարձ համագործակցության հետագա զարգացումն ու ամրապնդումը բխում է իրենց ժողովուրդների իրական ազգային շահերի ու ծառայում է խաղաղության ու անվտանգությանը,

հաստատելով իրենց հավատարմությունը Միավորված Ազգերի Կազմակերպության Կանոնադրության, Հելսինկյան Եզրափակիչ ակտի ու Եվրոպայում անվտանգության ու համագործակցության խորհրդի այլ փաստաթղթերի նպատակներին ու սկզբունքներին,

պարտավորվելով հարգել մարդու ու ժողովուրդների իրավունքների համընդհանուր ընդունում գտած միջազգային նորմերը,

պայմանավորվեցին հետևյալի մասին.

Հոդված 1.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերը ձևավորում են Անկախ Պետությունների Համագործակցություն:

Հոդված 2.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերն իրենց քաղաքացիներին երաշխավորում են հավասար իրավունքներ և ազատություններ՝ անկախ նրանց ազգային կամ այլ տարբերություններից: Բարձր Պայմանավորվող Կողմերից յուրաքանչյուրն երաշխավորում է՝ անկախ ազգային կամ այլ տարբերություններից, իր տարածքում ապրող մյուս Կողմերի քաղաքացիների, ինչպես նաև քաղաքացիություն չունեցող անձանց քաղաքացիական, քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական ու մշակութային իրավունքներն ու ազատությունները՝ համաձայն մարդու իրավունքների մասին համընդհանուր միջազգային նորմերի:

 Հոդված 3.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերը, ցանկանալով նպաստել իրենց տարածքներում ապրող ազգային փոքրամասնությունների ու ձևավորված յուրահատուկ էթնոմշակութային տարածաշրջանների արտահայտմանը, պահպանմանն ու զարգացմանը, դրանք վերցնում են իրենց պաշտպանության ներքո:

Հոդված 4.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերը կզարգացնեն ժողովուրդների ու պետությունների միջև իրավահավասար ու փոխշահավետ համագործակցությունը քաղաքականության, տնտեսության, մշակույթի, կրթության, առողջապահության, շրջակա միջավայրի պահպանության, գիտության, հումանիտար ու այլ ոլորտներում, կսատարեն տեղեկատվական լայն փոխանակմանը, բարեխղճորեն ու անշեղորեն կկատարեն փոխադարձ պարտավորությունները:
Կողմերն անհրաժեշտ են համարում նշված ոլորտներում համագործակցության մասին համաձայնագրեր կնքել:

Հոդված 5.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերը ճանաչում են ու հարգում միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու համագործակցության ներսում գոյություն ունեցող սահմանների անխախտելիությունը: Նրանք Համագործակցության ներսում երաշխավորում են սահմանների թափանցիկությունը, քաղաքացիների տեղաշարժի ազատությունն ու տեղեկատվության փոխանցումը:

Հոդված 6.
Համագործակցության անդամ երկրները կհամագործակցեն միջազգային խաղաղության ու անվտանգության ապահովման, սպառազինությունների ու ռազմական ծախսերի կրճատման ուղղությամբ արդյունավետ միջոցառումների իրականացման հարցերում: Նրանք կձգտեն բոլոր միջուկային սպառազինությունների ոչնչացմանը, համընդհանուր ու լիարժեք զինաթափմանը՝ միջազգային խիստ վերահսկողության ներքո:
Կողմերը կհարգեն միմյանց միջուկազերծ գոտու և չեզոք պետության կարգավիճակ ձեռք բերելու ձգտումը:
Համագործակցության անդամ երկրները միասնական հրամանատարության ներքո կպահպանեն ու կսատարեն ընդհանուր ռազմա-ստրատեգիական տարածությունը՝ ներառյալ միասնական հսկողությունը միջուկային զենքի նկատմամբ, որի իրականացումը կկարգավորվի հատուկ համաձայնագրով:
Նրանք նաև համատեղ երաշխավորում են ռազմավարական զինված ուժերի տեղակայման, գործառնման, նյութական ու սոցիալական ապահովության անհրաժեշտ պայմանները: Զինծառայողների ու նրանց ընտանիքի անդամների սոցիալական պաշտպանության ու կենսաթոշակային ապահովության հարցերում Կողմերը պարտավորվում են իրականացնել համաձայնեցված քաղաքականություն:

Հոդված 7.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերն ընդունում են, որ Համագործակցության բոլորի կողմից համակարգվող մարմինների միջոցով իրավահավասար հիմունքներով իրականացվող իրենց համատեղ գործունեության ոլորտին են առնչվում.

  • Արտաքին քաղաքական գործունեության համակարգումը,
  • Ընդհանուր տնտեսական տարածության, համաեվրոպական ու եվրասիական շուկաների ձևավորման ու զարգացման, մաքսային քաղաքականության ոլորտներում համագործակցությունը,
  • Տրանսպորտի ու կապի համակարգերի զարգացման գործում համագործակցությունը,
  • Շրջակա միջավայրի պաշտպանության ոլորտում, միջազգային համընդգրկուն բնապահպանական անվտանգության համակարգի ստեղծմանը համատեղ մասնակցության հարցում համագործակցությունը,
  • Միգրացիոն քաղաքականության հարցերը,
  • Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարը:

Հոդված 8.
Կողմերը գիտակցում են Չեռնոբիլի աղետի համամոլորակային բնույթը և պարտավորվում են միավորել ու համակարգել դր հետևանքների նվազեցման ու հաղթահարման ուղղությամբ իրենց ջանքերը: Նրանք պայմանավորվեցին այդ նպատակով հատուկ համաձայնագիր կքնել, որը հաշվի կառնի աղետ հետևանքների ծանրությունը:

Հոդված 9.
Սույն Համաձայնագրի նորմերի մեկնաբանման ու կիրառման վերաբերյալ վեճերը ենթակա են լուծման համապատասխան մարմինների, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ Կառավարությունների ու Պետությունների ղեկավարների միջև բանակցությունների միջոցով:

Հոդված 10.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերից յուրաքանչյուրն իրեն իրավունք է վերապահում կասեցնել սույն Համաձայնագրի ու նրա առանձին հոդվածների գործողությունը՝ այդ մասի հայտնելով Համաձայնագրի մասնակիցներին մեկ տարի առաջ:
Սույն Համաձայնագրի դրույթները կարող են լրացվել կամ փոփոխվել Բարձր Պայմանավորվող Կողմերի միջև փոխադարձ համաձայնությամբ:

Հոդված 11.
Սույն Համաձայնագրի ստորագրման պահից այն ստորագրող երկրների տարածքներում չի թույլատրվում երրորդ երկրների, այդ թվում նախկին ԽՍՀ Միության նորմերի կիրառությունը:

Հոդված 12.
Բարձր Պայմանավորվող Կողմերը երաշխավորում են այն միջազգային պարտավորությունների կատարումը, որոնք բխում են նախկին ԽՍՀ Միության պայմանագրերից ու համաձայնագրերից:

Հոդված 13.
Սույն Համաձայնագիրը չի շոշափում երրորդ երկրների հետ Բարձր Պայմանավորվող Կողմերի ունեցած պարտավորությունները:
Սույն Համաձայնագիրը բաց է նախկին ԽՍՀ Միության անդամ բոլոր երկրների համար, ինչպես նաև այլ երկրների համար, որոնք կիսում են այս Համաձայնագրի նպատակներն ու սկզբունքները:

Հոդված 14.
Համագործակցության համակարգող մարմինների պաշտոնական նստավայրն է քաղաք Մինսկը:
Նախկին ԽՍՀ Միության մարմինների գործունեությունը Համագործակցության անդամ երկրների տարածքներում դադարում է:

Ստորագրված է Մինսկ քաղաքում, դեկտեմբերի 8-ին

Ստորագրություններ՝

Բ. Ելցին, ՌԽՍԴՀ նախագահ
Գ. Բուրբուլիս, ՌԽՍԴՀ առաջին փոխվարչապետ, ՌԽՍԴՀ պետքարտուղար
Ս. Շախրայ, ՌԽՍԴՀ պետական խորհրդական
Լ. Կրավչուկ, Ուկրաինայի նախագահ
Վ. Ֆոկին, Ուկրաինայի վարչապետ
Ս. Շուշկևիչ, Բելառուսի Հանրապետության ԳԽ նախագահ
Վ. Կեբիչ, Բելառուսի Հանրապետության վարչապետ

Փաստաթղթի տեքստի բնօրինակը ՌԴ Պետարխիվի կայքում