20-ը 100-ից

Ամերիկյան Time ամսագիրը ներկայացել է «100 Photographs» նախագիծը, որի շրջանակում ներկայացվել են 1826-2015 թթ. արված ամենաազդեցիկ լուսանկարները: Լուսանկարները հրապարակվել են ամսագրի կայքում: Ստորև ներկայացնում ենք առավել ուշագրավ ու պատմական կադրերից մի քանիսը:

Տեսարան պատուհանից, Ժոզեֆ Նիսեֆոր Նյեպս, 1826

1820

Սա հայտնի առաջին լուսանկարը, որի հեղինակը ոչ թե լուսանկարիչ է, կամ արվեստագետ, այլ գյուտարար: Նյեպսը 1920-ականներին տարված էր լիտոգրաֆիայի միջոցով պատկերներ ստանալու գաղափարով:

Բուլվար դյու Տամպլ, Լուի Դագեր, 1839

1839

Լուսանկարչությունը հայնտագործողներից մեկի այս կադրը պատմական է, քանզի այն առաջին լուսանկարն է, որտեղ մարդ է պատկերված: Մինչ այս լուսանկարը, մարդը պատկերված էր միայն գեղանկարում:

Մահվան ստվերի հովիտը, Ռոջեր Ֆենթըն, 1855

1855

Մինչ Ղրիմի պատերազմը զորահրամանատարները ճակատամարտերը պատկերում էին հերոսապատումների ձևով, որտեղից դուրս էր մնում մարդու տառապանքը: Ղրիմյան մարտադաշտերից Ֆենթընի շարքը սահմռկեցուցիչ նորություն մտցրեցին պատերազմական գործողությունների լուսաբանման ոլորտում:

Էնթիթեմի զոհերը, Ալեքսանդր Գարդներ, 1862

1860

Մերիլենդի Շարպսբուրգ բնակավայրի մոտակայքում տեղի ունեցած ճակատամարտում սպանվեցին բազմահազար ամերիկացիներ, իսկ Գարդների լուսանկարները, որոնցում երևում էին սպանվածների դեմքերը, պատերազմը մոտեցրեցին բոլոր նրանց, ովքեր համարում էին, որ հեռու են ռազմական գործողությունների թատերաբեմից:

Տիկին Ռենտգենի ձեռքը, Վիլհելմ Կոնրադ Ռենտգեն, 1895

1895

Մեծն ֆիզիկոսն իր անվամբ կոչված հայտնի ճառագայթներով լուսանկարում էր մտերիմներին, այդ թվում տիկնոջը՝ Աննա Բերտա Ռենտգենին: Այդ լուսանկարները դարձան մեծ հայտնագործության վկայությունը, որը Ռենտգենին Նոբելյան մրցանակ բերեց:

Լուսին և լճակ, Էդվարդ Սթեյքըն, 1904

1904

Էդվարդ Սթեյքընի այս պատկերից հասկանալի չէ՝ գործ ունենք լուսանկարի՞, թե՞ գեղանկարի հետ: Իրականում գործ ունենք երկուսի հետ էլ. լուսանկարիչը նախ նկարահանել էր գիշերային լուսինը, այնուհետև՝ սև-սպիտակ լուսանկարը գունզարդել էր:

Աղջիկը բամբակի գործարանում, Լյուիս Հայն, 1908

1908

Երեխաների աշխատանքի ազգային կոմիտեյում որպես հետաքննող լուսանկարիչ աշխատելով Լյուիս Հայնը պատկերում էր մանկական աշխատանքն ու դրանով հորդորում մարդկանց՝ ձեռնամուխ լինել փոփոխությունների:

Հաագա, Էրիխ Սալոմոն, 1930

1930

Իշխանական կուլիսները տևական ժամանակ անմատչելի էին մարդկանց համար, քանի դեռ Հաագայում Էրիխ Սալոմոնը զգուշորեն չէր լուսանկարել եվրոպացի արտգործնախարարներին, ովքեր քննարկում էին Գերմանիայից ռեպարացիաներ ստանալու հարցը:

Ընդմիջում՝ երկնաքերի վրա, Հեղինակն անհայտ է, 1932

1932

Սա երբևէ լուսանկարված ամենահայտնի ու ամենառիսկային ընդմիջումն է. 11 մարդ հաց է ուտում ու ծխում այնպիսի հանգստությամբ, կարծես գետնից մոտ 270 մետր բարձրության վրա չէ ու միակ հենարանը նեղ մետաղաձողը չէ: Լուսանկարում բանվորներ են, ովքեր Մանհեթընում կառուցում են հայտնի Ռոքֆելեր-սենթըրը:

Հիտլերը նացիստական կուսակցության հավաքին, Հայնրիխ Հոֆմանն, 1934

1934

Հոֆմաննը Հիտլերի անձնական լուսանկարիչի դերում փայլուն կատարում էր իր աշխատանքն ու համարվում է, որ նրա տաղանդավոր աշխատանքով էր պայմանավորված նաև զանգվածների շրջանում ֆյուրերի ունեցած հաջողությունը: Այս լուսանկարը ցույց է տալիս, թե ինչպիսի հաջողությամբ պատկերը կարող է օգտագործվել քարոզչության մեջ:

Ընկնող զինվորը, Ռոբերտ Կապա, 1936

1936

Իսպանական քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում արված այս լուսանկարն առաջինն է, որտեղ պատկերված է ռազմի դաշտում զնիվորի մահվան դրվագը: Կապան խոստովանել է, որ կադրը պատահական է, որն ինքն արել է խրամատում թաքնված, իսկ ֆոտոխցիկը գլխավերևում պահած:

Հինդենբուրգի աղետը, Սեմ Շիյա, 1937

1937

1930-ականներին գերմանական դիրիժաբլները համարվում էին հզորության, հարստության ու շռայլության խորհրդանիշներ, իսկ դրանց շարքում առաջնակարգ տեխնոլոգիական նվաճում էր համարվում Հինդենբուրգը: Սակայն 1937-ի մայիսի 6-ին Լեյքհարսթի ավիաբազայում հավաքված լրագրողները, որ պետք է լուսաբանեին գերմանական դիրիժաբլի ժամանումը ստիպված էին պատկերել 250 մետր երկարություն ունեցող թռչող նավի խորտակումը: 36 մարդու պահվան պատճառ դարձած աղետը ստիպեց, որպեսզի մարդկությունը հրաժարվի դիրիժաբլները քաղաքացիական ավիացիայում օգտագործելու ծրագրերից:

Վիշտ, Դմիտրի Բալտերմանց, 1942

1942

Բալտերմանցը լուսաբանել է Հայրենական պատերազմի ողջ ընթացքը, սակայն նրա լուսանկարների զգալի մասը գրաքննության արդյունքում չեն հրապարակվել: Կերչում 1942-ին արված այս լուսանկարը, որտեղ պատկերված են նացիստների կողմից սպանված հրեաները հրապարակվել է միայն 1960-ականներին, երբ Խորհրդային Միությունում այլևս արգելված չէր խոսել սեփական մահվան ճամբարների ամսին:

Վարշավայում հրեա տղան հանձնվում է, Հեղինակն անհայտ է, 1943

1943

Ձեռքերը վեր բարձրացրած տղան մեկն է այն կես միլիոն հրեաներից, ովքեր բռնի տեղափոխվել էին Վարշավայում նացիստների կողմից ստեղծված գետտո: Սակայն 1942-ի հուլիսին այնտեղից օրական 5000 մարդ սկսեցին տեղափոխել համակենտրոնացման ճամբարներ: Հրեաների նկատմամբ հետապնդումները պատկերող լուսանկարները նացիստական զինվորականներն օգտագործում էին սեփական արդյունավետությունը ցույց տալու համար, իսկ պատերազմի ավարտից հետո դրանք դարձան նրանց հանցագործությունների փաստագրական կարևոր ապացույցներ:

Խորհրդային դրոշի ամրացումը Ռայխսթագի վրա, Եվգենի Խալդեյ, 1945

1945

1945 թվականի մայիսի 2-ին արված այս լուսանկարում ԽՍՀՄ Կարմիր բանակի զինվորականները Կարմիր դրոշ են ամրացնում Գերմանական Ռայխի խորհրդանիշ համարվող Ռայխսթագի շենքի վրա: Այս լուսանկարը խորհրդանշում է Երկրորդ աշխարհհամարտում Գերմանիայի կապիտուլյացիան:

Գանդին ու ճախարակը, Մարգարետ Բուրկ-Վայթ, 1946

1946

Հնդկաստանի ազատագրության առաջնորդը բանտում եղած ժամանակ չարկայով՝ ճախարակով սեփական գորգ էր գործել: Այնուհետև նա կոչ էր անում իր համերկրացիներին, որպեսզի վերջիններս անգլիական մանվածք գնելու փոխարեն սեփական ձեռքերով գործեն իրենց անհրաժեշտ ապրանքը:

Թռիչք դեպի ազատություն, Փիթըր Լեյբինգ, 1961

1961

Բաժանված Բեռլինում, երբ դեռ չէր ստեղծվել հայտնի պատը, արևելքից դեպի արևմուտք միգրացիան ոխչընդոտում էին փշալարերով: Փիթըր Լեյբնիգը որսացել է կադրը, թե ինչպես է պահակակետերից մեկում ծառայություն իրականացնող 19-ամյա Հանս Կոնրադ Շումանը փախուստի դիմում դեպի Արևմտյան Բեռլին:

Բիրմինգհեմ, Ալաբամա, Չարլզ Մուր, 1963

1963

Այս լուսանկարը լավագույնս է պատկերում, թե ինչեպս են հետապնդումների ենթարկվում ռասայական խտրականության դեմ պայքարող սևամորթ ամերիկացիները: Ոստիկանական շունը Բիրմինգհեմում պատառոտում է սևամորթ ցուցարարի շալվարը, իսկ մեկ տարի անց ընդունվում է Քաղաքացիական իրավունքների ակտը, որով վերջ է դրվում սեգրեգացիային: Այս ձեռքբերումը նաև լուսանկարիչների գործունեության արդյունքն էր:

Մահապատիժ Սայգոնում, Էդի Ադամս, 1968

1968

Վիետնամում ոստիկանության ղեկավար գեներալ Նգույեն Նգոկ Լոնը պատկերված է ահաբեկչի կողքին: Մինչ լուսանկարի Ադամսը կարծում էր, թե գեներալը հարացքննելու է բռնվածին, Լոնը հենց փողոցում գնդակահարում է նրան: Նրա բացատրությունը մեկն էր. «Եթե հապաղես, մարդիկ քո հետևից չեն գա»:

Երկիրը լուսնից, Վիլիամ Անդերս, NASA 1968

1968

Տիեզերքից արված այս լուսանկարն առաջին անգամ ցույց տվեց մեր հարազատ մոլորակի գեղեցկությունը և միաժամանակ նաև միայնակությունը: Այս պատկերը լավագույնս խորհրդանշում է նաև մարդկության տեխնոլոգիական ձեռքբերումները: