ԼՂ հակամարտության շուրջ հնարավոր զարգացումների, հակամարտության գոտում ներկայումս ստեղծված իրավիճակի, ինչպես նաև զուգահեռ ընթացող քաղաքական գործընթացների վերաբերյալ Profil.am-ի հետ զրույցում իր տեսակետ է հայտնել ռուս հրապարակախոս, Միջազգային իրավունքի ռուսական ասոցիացիայի անդամ Դենիս Դվորնիկովը։
-Պարոն Դվորնիկով, ինչպե՞ս կբնութագրեք ԼՂ հակամարտության գոտում ներկայումս առկա իրավիճակը: Վերջին շրջանում կատարված իրադրաձություններից, որե՞նք են, ըստ ձեզ, առավել կարևոր:
-Կարծում եմ, իրավիճակը կտրուկ փոխեց ՀՀ անկախության 25-րդ ամյակին նվիրված զորահանդեսին «Իսկանդեր» օպերատիվ մարտավարական հրթիռային համալիրի հայտնվելու փաստը: Հասկանալի է, որ դրանց մասին գիտեին նաև ապրիլյան իրադարձություններից առաջ, սակայն, ես կարծում եմ, որ ուժի ցուցադրությունը նվազեցրել է Ադրբեջանի կողմից լայնածավալ սադրանքների վտանգը: Հայաստանը փաստացի բացել է խաղաղաքարտերը և ցույց տվել, որ կարող է շատ կոշտ կանխել այդ ամենը: Իմ կարծիքով, սա գործընթացի հետ կապված համար մեկ նորությունն է: Վստահ եմ, որ այս զենքի հզորությունը բավական երկար ժամանակով հիմարությունների դեմ յուրօրինակ «պատվաստում» կդառնա: Ավելին` ես կարծում եմ, որ սա շփման գծում ակտիվության նվազեցման պատճառաբանության գործում որոշակի օգնություն է Ադրբեջանի ղեկավարությանը:
-Սակայն ԵԱՀԿ ՄԽ համանագահների այցը կրկին անգամ ուղեկցվեց ադրբեջանական կողմի սադրանքներով:
-Ադրբեջանական կողմն արհեստականորոն հիմնախնդրի լուծումը մղել է դեպի փակուղի: Մյուս կողմից` համանախագահներին նույնպես կարելի է հասկանալ: Նրանք հասկանում են, որ դժվար է «կարգի հրավիրել» ադրբեջանական կողմին, սակայն իրենց աշխատանքն ու այցելությունները դադարեցնել նույնպես չեն կարող: Եթե նրանք անեն դա, ապա կարգավորման առհասարակ որևէ ձևաչափ, ըստ այդմ, նաև ազդեցություն չի լինի: Եվ նրանք երկու չարիքներից ընտրում են նվազագույնը. այցելել, հանդես գալ դիվանագիտական մեկնաբանություններով, և գոնե կողմնակի կերպով ազդել իրադրության զարգացման վրա:
-Վերջին շրջանում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հանդես է գալիս բավական հետաքրքրական հայտարարություններով: Նախևառաջ նա Ադրբեջանի կառավարության նիստում հայտարարեց, որ փակ դռների հետևում իրենց վրա մեծ ճնշում է գործադրվում՝ ճանաչելու Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը, ապա ռուսաստանցի լրագրող Դմիտրի Կիսելյովին տված հարցազրույցում նշեց, որ ինքնավար հանրապետության կարգավիճակն է առավելագույն փոխզիջումը Ղարաբաղի հարցում, որին պատրաստ է այսօր գնալ Ադրբեջանը: Փաստացի ստացվում է, որ ադրբեջանական կողմը ասում է նույն բանը, ինչ 1989 թ.-ին,` դրանով իսկ արժեզրկելով այս տարիները ընթացքում ծավալվող բանակցային գործընթացը, միաժամանակ խոստովանելով, որ այդ հարցում միայնակ է:
-Իրականում Ադրբեջանը փորձում է լուծել իր խնդիրները: Հասկանալի է, որ Ադրբեջանի կազմում ինքնավարության տարբերակը բացարձակ անհեթեթություն է և արժանի չէ լուրջ վերաբերմունքի: Առավել ևս ապրիլյան իրադարձություններից հետո դա հնչում է որպես ծաղրանք: Սակայն պետք է գիտակցել, որ Ադրբեջանը լուծում է իր ներքին խնդիրները: Ադրբեջանի բնակչությունը իրենից ներկայացնում է թե՛ էթնիկ և թե՛ սոցիալական տեղանկյունից բավական խայտաբղետ մի խճանկար, և իշխանությունների առջև ծառացած է այդ ամենը մեկ միասնական պետության և ազգի մեջ միավորելու խնդիրը: Առկա պայմաններում այս նպատակին հասնելու միակ արդյունավետ և ստուգված մեթոդը արտաքին վտանգի ձևավորումն է: Սա իրենց միակ ռեսուրսն է: Բացի դրանից այն բավական զորեղ է և դրանից շատ դժվար է հրաժարվել: Հակառակ դեպքում պետք է հորինել նոր նպատակներ, խնդիրներ, ապագայի ինչ որ տեսլական, յուրօրինակ «Կոմունիզմ», որին պետք է հասնել: «Կոմունիզմ»-ի դերում իրենց մոտ հանդես է գալիս Ղարաբաղի հարցը` «Բիզիմդիր»-ը: Ղարաբաղը, մեծ հաշվով Ադրբեջանի իշխանություններին պետք էլ չէ: Նրանք հստակ գիտակցում են, որ ի զորու չեն գրավել և իրենց ենթակայության տակ պահել, առավել ևս` յուրացնել Ղարաբաղը: Սա իրենց համար ընդամենը միասնական պետության պահպանման հիմքում ընկած գաղափար է: Չի լինի Ղարաբաղի հարցը, չի լինի նաև Ադրբեջանը՝ ներկայիս տեսքով :
Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղը ճանաչելու ճնշումների վերաբերյալ հայտարարությանը, ապա իմ կարծիքով, հայտարարությունն ինքին շատ տգեղ էր: Եթե իրոք եղել են նմանատիպ կուլիսային խոսակցություններ, ապա նա նման կերպ պարզապես վատ դրություն մեջ է դրել առաջին հերթին ռուսաստանցի իր գործընկերներին` բարձաձայնելով հրապարակման ոչ ենթակա բանակցությունների ժամանակ հնչեցված մտքերը: Սա առաջին հերթին նկարագրում է գործչի դիվանականգիտական մշակույթը: Կարծում եմ, սա զուտ ներքին լսարանի համար արված հայտարարություն էր, թե, տեսեք` ինձ ստիպում են ճանաչել, սակայն ես չեմ ընկրկում: Հստակ է, որ ոչ ոք ոչ հաստատելու և ոչ էլ հերքելու է դա:
-Ստացվում է, որ միջազգային հանրությունը և հայկական կողմը կողմ են փոխզիջումների հիման վրա հիմնախնդրի կարգավորմանը, իսկ ադրբեջանական կողմը փաստացի` ո՞չ:
-Այո: Տեսեք: Նրանք ունեն իրենց ծրագիրը, որը մշտապես կրկնելու են տարբեր ձևակերպումներով: Դրա պատճառը իրենց դիրքորոշման փաստական բազայի թուլություն է: ԼՂՀ անկախությունը շատ ավելի հիմնավորված է, քան, ասենք, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անխախությունը: Իրականում Ադրբեջանի նկրտումները բացարձակ անհիմն են` թե՛ միջազգային իրավունքի, և թե՛ առհաարակ արդարություն հաստատման տեսանկյունից: Հենց այդ պատճառով նրանք հորինել են բառերի և բառակապակցությունների մի փունջ, որոնք պարբերաբար կրկնելու են: Դա անընդհատ նույն կետին խփելու`այսպես կոչված, հանքահատ մուրճի մարտավարություն է:
-Ձեր կարծիքով, իրականում ինչպիսի՞ն է Կրեմլի դիրքորոշումն այս հարցում:
-Կարծում եմ, որ Կրեմլի փորձագետներն ու վերլուծաբանները իրենց առջև դրել են երկու երկրների վրա ազդեցության պահպանման խնդիրը: Ռուսաստանը ձգտում է, մի կողմից, թույլ չտալ իրավիճակի սրում, սակայն խուսափում են կողմերից մեկի վրա իրական ճնշում գործադրելուց: Իրավիճակը պատային է և ոչ մի պատերազմ, մանավանդ Հուսիսային Կովկասին հարող տարածաշրջանում, Ռուսաստանին պետք չէ: Բացի դրանից, Կրեմլն ինքին միասնական տարր չէ: Վստահ եմ, որ այնտեղ կան մարդիկ որոնք հասկանում և ի սրտե կիսում են Հայաստանի դիրքորոշումը, սակայն վերջնական որոշումը չի կարող լինել հօգուտ կողմերից որևիցե մեկի, քանի որ այն կախված է ազդեցության մի քանի խմբերից: