Ազգ-բանակն ազգի ռազմականացումը չէ

Հայաստանի Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանի հարցազրույցն «Արմենիա» հեռուստաընկերությանը

Մենք գիտենք, որ ադրբեջանական կողմն ունի շատ հստակ և բացահայտ արտահայտվող ագրեսիվ վերաբերմունք և պարբերաբեր շեշտում է ռազմական միջոցով խնդիրը լուծելու իր ցանկության և պատրաստակամության մասին։ Դա նշանակում է, որ մեր մարտական հերթապահությունը կազմակերպվում է հենց այդ տրամադրությանն արձագանքելու տեսանկյունից, և առիթ եմ ունեցել ասելու, որ նման փորձերը շարունակվելու են այնքան ժամանակ, որքան, ինչպես ժամանակին  ասել է Իսրայելի վարչապետ Գ. Մեյերը, նրանք չսկսեն սիրել իրենց զավակներին ավելի շատ, քան ատում են մեր զավակներին: Հետևաբար, մենք միշտ պետք է պատրաստ լինենք արձագանքելու`ինչպես հակահարված հասցնելու, այնպես էլ պատժիչ միջոցառումներով՝ այդպիսի փորձերի ցանկությունը կանխելու տեսակետից:

Ես պետք է ասեմ, որ ժամանելով այստեղ՝ ես տեսա մի տեսանյութ այս օրերին տեղի ունեցած նման նախապատրաստական  փորձի և մեր զինծառայողների արձագանքի մասին: Տղաները, չիմանալով, որ ձայնագրվում է, իրար մեջ քննարկում էին, և ես իրոք տպավորված էի և շատ բարձր գնահատեցի շարքային և  պայմանագրային զինծառայողների վճռականությունը, պատրաստակամությունը և հանգստությունը, որով նրանք արձագանքում էին ՝ տեխնիկական միջոցների օգտագործմամբ դիտելով այդ խմբերի առաջխաղացման փորձը, թե ինչպես արհեստավարժ պատրաստ էին պատասխանել դրան: Չկար բացարձակ  ոչ մի խուճապ կամ անհանգստություն, ինչը շատ կարևոր հատկանիշ է: Դա բարոյահոգեբանական մթնոլորտի արտացոլումն է, որը, երևի թե, առանցքային նշանակություն ունի պաշտպանության կազմակերպման գործում:

Պրն. նախարար, կարճ ժամանակ է, ինչ ստանձնել եք ձեր պաշտոնը, հասցրե՞լ եք արդյոք ծանոթանալ համակարգին, ինչպիսի՞ն է մեր պաշտտպանական համակարգի վիճակն այսօր, որո՞նք են մեր ուժեղ կողմերը:

Առաջին խնդիրը հենց գործերի ընթացքին արագ ծանոթանալն է եղել, իրավիճակը գնահատելը և առաջիկա աշխատանքները նախատեսելը: Պետք է ասեմ, որ 13 տարի անց վերադառնալով Պաշտպանության նախարարություն, որտեղից տեղափոխվել էի նախագահի աշխատակազմ՝ 2003 թ.-ին, տեսա, որ այս տարիները և բանակաշինության 25 տարին՝ առհասարակ, եղել են իրոք չափազանց արդյունավետ, և շատ ամուր հիմքի վրա կանգնած հիմնարկ է: Ես, ունենալով գնահատելու հնարավորություն, երկար տարիներ աշխատելով նախագահի աշխատակազմում, վերջին 5 տարիների ընթացքում ղեկավարելով աշխատակազմը, պետք է ասեմ, որ ՀՀ ԶՈՒ և ՊՆ, իմ գնահատմամբ, ամենուժեղ և կայացած պետական կառույցն է՝ թե պարտաճանաչության, թե կազմակերպչական, թե տեղեկատվության հետ աշխատանքի առումով: Այդ նախարարությունը իրոք  աչքի է ընկնում շատ հստակ խնդիրներ դնելու և խնդիրները  լուծելու մեծ ունակությամբ: Դա մեծ ձեռքբերում է բանակաշինության գործում: Նույնը ես տեսնում եմ և կարող եմ գնահատել զորքերում: Պետք է հասկանալ և ենթադրել, որ մի կողմից դա ռազմական կրթության և այդ կրթության յուրահատկությունների դրսևորում է, բայց վստահ եմ նաև, որ դա երկար տարիներ մեր նախարարությունը ձևավորած և ղեկավարած նախարարների, այսօրվա մեր գերագույն գլխավոր հրամանատար Սերժ Սարգսյանի, սպարապետ Վազգեն Սարգսյանի, Վազգեն Մանուկյանի և Սեյրան Օհանյանի մեծ աշխատանքի արդյունքն է, որը լավ հիմք է տալիս հետագա աշխատանքը կազմակերպելու համար:

Երկրոդ մեծ առավելությունը և ամենաուժեղ կողմը իրականում մեր զինվորների մարտական ոգին է: Առաջին բանը, որն արեցի  իմ նշանակման որոշման կայացման և հրապարակման միջև ընկած շրջանում, մի շարք հանդիպումներ անցկացնելն էր այս ամառ զորացրված, պատահական ընտրված մեր 10 զինծառայողների հետ, որոնք ծառայություն են անցել ամենատարբեր զորամասերում և ունեն կյանքի ամենատարբեր ուղի. սկսած գյուղական շրջաններից՝ թերի միջնակարգ կրթությամբ, մինչև մայրաքաղաքի կենտրոնում բարձրագույն կրթությամբ զորակոչված մեր զինծառայողները: Պետք է ասեմ, որ իրկանում ամենամեծ տպավորությունը, որն ստացա այդ զրույցներից, ինքնագնահատականն էր իրենց անցած ծառայության 2 տարիներին: Ես ունեմ համեմատելու հնարավորություն, որովհետև տարիներ առաջ, երբ ծառայում էի ՊՆ-ում, դեռ մինչ այդ, երբ  խոսում էի զորացրված  զինվորների հետ, հիմնական զգացումը բեռի թոթափումն էր, որ դա սահմանադրական պարտք է, որն իրենք կատարել են, այլևս պետության հետ պարտք ու պահանջ չունեն:   Ամենավատ գնահատականը, որը լսում էի, այն էր, որ շատ ազատ և պարապ ժամանակ ունեին իրենց 2 տարիների ծառայության ընթացքում: Այսօր, խոսելով   զորացրված երիտասարդների հետ, ես տեսնում եմ շատ բարձր ինքնագնահատական` իրենց անցած ուղու: Իրենք համարում են, որ աճել են, վստահ են, որ կարողացել են նպաստել հայրենիքի պաշտպանության գործին և շատ հստակ գիտեն, որ ունեն զորահավաքային հետագա պարտավորություններ, եթե լինի անհրաժեշտություն՝ որպես ռեզերվիստ` առաջ գալու և  նորից կանգնելու հայրենիքի պաշտպանության գործին: Դա ամենամեծ ձեռքբերումն է և այն հիմքը, որով պետք է կատարենք մեր հետագա աշխատանքը` ապահովելով, որ մեր զորացրվող զինվորը լինի շատ ավելի ամուր, վստահ, կրթված, հայրենասեր, մարզված և մարտունակ, քան մեր, քան մեր զորակոչվող 18 տարեկան երիտասարդը: Սա ես իրոք համարում եմ մեր պաշտպանական համակարգի ամենաուժեղ կողմերը:

Պրն. Նախարար, դուք նշեցիք մեր ուժեղ կողմերը, մեր ձեռքբերումները, իսկ ի՞նչ կասեք մեր բացթողումների մասին:

Դուք շատ կարևոր հարց եք բարձրացում, որովհետև կառավարման համակարգում կարևորագույն բաղադրիչը խնդրի գնահատումն է և մինչև դու չես կատարել ամբողջական ախտորոշում, շատ  դժվար է ծրագրել աշխատանքը և հասնել արդյունքի: Ես կարծում եմ, որ մենք ունենք ակնհայտ և ոչ ակնհայտ բազմաթիվ լուծելու խնդիրներ։ Շատ կարևոր եմ համարում նախևառաջ ֆիքսել, որ այդ խնդիրների առկայությունը չեմ գնահատում որպես նախկինում կուտակված անպայման թերությունների արտացոլում։ Ուղղակի մենք զարգանում ենք որպես համակարգ և զարգացման յուրաքանչյուր փուլում ունենք լուծելու համապատասխան խնդիրներ և ինչքան շատ ենք մերնք զարգանում, այնքան շատ ավելի բարդ են լուծվող խնդիրները, որովհետև այնքան ավելի բարձր նշաձող ենք մենք դնում մեր արջև: Ես կարծում եմ, որ մեր  ամենամեծ խնդիրը զինված ուժերի և բանակի նկատմամբ ժողովրդական սիրո շատ յուրահատուկ արտացոլումն է, երբ  մենք շատ բարձր ենք գնահատում սահմանին կանգնած զինվորին, ընդհանուր սիրում ենք բանակը, բայց հրաժարվում ենք հստակ ֆիքսել, որ զինվորի և հաղթանակի միջև ամենատարբեր օղարկներում միշտ կա հրամանատար։ Սա, կարծում եմ, մեր գլխավոր խնդիրերից մեկն է՝ սպայի աշխատանքի թերգնահատվածությունը հասարակության կողմից: Մենք հաճախ ենք լսում թերացող կամ իրենց պաշտոնական դիրքը չարաշահող սպայական այս կամ այն դրսևորման մասին և, երբեմն, մեկ դեպքը 100 տեղ ցույց տալով, դարձում ենք դա մեր սպայական անձնակազմի ընդհանուր գնահատական: Իրականում մեր սպայական անձնակազմը կատարում է հսկայական աշխատանք և մեր յուրաքանչյուր աշխատանք հնարավոր է միմիայն ճիշտ պլանավորման, զորքերի ճիշտ կիրառման, ճիշտ գնահատականի և զորքերի հետագա վերածրագրավորման արդյունքում: Ես կարծում եմ, որ մենք ունենք խնդիր լուծելու՝ սպայի կերպարի ճիշտ ընկալման ձևավորման և սպայի սոցիալական մակարդակը կտրուկ բարձրացնելու առումով: Այսօր արդեն մենք այստեղ ունենք բավական լուրջ ձեռքբերումներ: Ես կարծում եմ, որ մենք ունենք նաև թետեղեկացվածություն այս հարցում: Մենք տալիս ենք հնարավորություն ցանկացած հայ երիտասարդի պարտադիր ժամկետային ծառայություն անցնելու փոխարեն ընդունվել Վազգեն Սարգսյանի անվան համալսարան կամ Խամփերյանցի անվան Ավիացիոն համալսարան և 4 տարում ստանալ անվճար, բոլոր կարիքները հոգացող կրթություն, որի արդյունքում անմիջապես ավարտելուց և քննությունները հաջող հանձնելուց հետո նա առաջին նշանակման հետ միասին ստանում է անհամաչափ, համամատած ցանկացած այլ մասնագիտություն մետ գործող երիտասարդ մասնագետի հետ, բարձր աշխատավարձ: Եթե միջին աշխատավարձը մեր մոտ հետխորհրդային տարածքում Ռուսաստանից հետո երկրորդն է իր չափով, ապա սպայի առաջին աշխատավարձը, առանց որևէ հավելավճարների, արդեն 20-25 տոկոսով բարձր է միջին աշխատավարձից: Իհարկե մենք ունենք, սոցիալական երաշխիքների, հնարավոր դեպքերից ապահովագրելու և դրանց հնարավոր փոխհատուցումների հարց լուծելու լրացուցիչ խնդիրներ, և այդ ուղղությամբ գերագույն գլխավոր հրամանատարի հանձնարարությամբ շատ հստակ աշխատանք ենք տանում և վստահ եմ, որ մինչև բանակի 25-րդ տարեդարձը հնարավորություն ենք ունենալու ներկայացնել այն լայն հասարակությանը: Մենք ունենք չափազանց կարևոր բնակարանավորման հարց և սպան պետք է վստահ լինի, որ իր աշխատանքի արդյունքում կարողանում է ունենալ իր օջախը, իր տունը: Այսօր ինձ Ստեփանակերտում ցույց տվեցին մի հիանալի թաղամաս, որը կառուցվել է սպայական ընտանիքների համար և դա մեծ ոգևորություն և հպարտության առարկա կարող է լինել, որովհետև հենց այդպիսի միջավայր պետք է լինի և սպան մշտապես պետք է հասարակություն մեջ դիտվի որպես էլիտայի ներկայացուցիչ: Իհարկե, մենք ունենք շատ այլ խնդիրներ: Այդ խնդիրների մեջ, և դրա մասին շատ է խոսվում մեր հասարակության մեջ և մամուլն է դրան պարբերաբար անդրադառնում, Զինված ուժերում և բանակում բոլոր կոռուպցիան դրսևորումներ են: Ես խորապես վստահ եմ, որ դրան պետք է իսպառ վերջ տրվի: Ընդ որում` ես վստահ եմ, որ կոռուպցիան քաղցկեղի նման չունի նվազեցման միտում: Այն կա՛մ պետք է վերացվի, կա՛մ պարբերաբար վերարտադրվելու է: Այս հարցում մենք պետք է տանենք շատ խիստ և հետևողական քաղաքականություն: Մենք արդեն աշխատում ենք նման ծրագրի վրա և նաև ակնկալելու ենք հասարակական շատ լայն ներգրավում, որովհետև առանց հաարակության աջակցության շատ դժվար է լինելու իրականում հաղթահարել այն, և գործիքակազմ, որը թույլ կտա այդ հարցը երկարատև առումով լուծել:

Երրորդ կարևորագույն խնդիրը, որն այս պահին կարելի է գնահատել, դա խելացի սպառազինման խնդիրն է: Ընտ որում համարակալելու տենդենցը զուտ հերականությումբ սրանք թվարկելն է: Կարևորության առումով, կարծում եմ, կարելի է երկար քննարկել, թե որն է որից առաջ:

Մեզ պարտադրում են սպառազինությունների մրցավազք, մենք պետք է կարողանանք քայլ առաջ անել և պատրաստվել ոչ թե երեկվա, այլ վաղվա պատերազմին: Վաղվա պատերազմին պատրաստվելիս  մենք պետք է շատ սթափ գնահատենք, թե որն է մեր կարիքը, ինչ ունենք մեր զինանոցներում և ինչ պետք է ավելացնել, որպեսզի այդ պայքարը նվազագույն միջոցներով և առավելագույն արդյունք տավող: Նույնիսկ եթե մենք ունենայինք աշխարհի բոլոր ռեսուրսները, սպառազինության մրցավազքը միշտ բերում է տնտեսությունների քայքայման, ընդ որում, և՛ հարուստ և՛ զարգացող տնտեսությունների: Հետևաբար ցանկացած մեկը, որ պարտադրում է այդ մրցավազքը ևս ունի այդ խնդիրը, նա նույնպես ունի այդ ուղղությամբ մտածելու խնդիր: Մենք պետք է նույն տիպի զորատեսակը ունենալու`անպայման, ամեն ինչի դիմաց գայթակղությունը վերանայենք և գնանք խելացի սպառազինան ճանապարհով:

Ապրիլյան պատերազմից  հետո վերսկսվեցին տարածքների զիջման, բանակցային գործընթացում փոխզիջումային տարբերակների մասին խոսակցությունները: Ո՞րն է մեզ համար փոխզիջման այդ շեմը, կարմիր գիծը:

Բանակցությունները դիվանագիտական ոլորտի խնդիր են: Փոխզիջումների շեմը և փոխզիջումային հնարավորությունների միջանցքի լայնությունը որոշվում է այդ բանակցությունների ընթացքում և, որպես երկրի ղեկավարի, սահմանվում է երկրի գերագույն գլխավոր հրամանատարի կողմից՝  խորհրդակցելով բոլոր շահառու կողմերի հետ: ՊՆ  գործառույթն այս հարցում լիրովին այլ է. բարձրացնել պաշտպանության մակարդակն այն աստիճանի, որպեսզի փոխզիջումների՝ մեզ համար ավելի ցանկալի պատուհանը լինի հնարավորինս լայն: Եվ ինչքան ամուր լինի պաշտպանական համակարգը, այնքան ամուր կլինի մեր բանակցային դիրքորոշումը և բանակցային սեղանի շուրջ, և մեր ինքնագնահատման առումով:

Մեր խնդիրը փոխզիջումների մասին մտածելը չէ, մեր խնդիրը համակարգը հնարավորինս ամրացնելն է այնպես, որպեսզի բանակցությունների ժամանակ մենք կարողանանք հանդես գալ շատ հստակ դիրքորոշմամբ: Այդ հստակ դիրքորոշումն առաջին հերթին պետք է ուղղված լինի ԼՂ ժողովրդի անվտանգության և ինքնորոշման իրավունքի լիարժեք իրացմանը, որովհետև դա է այս հակամարտության առանցքը: Սա տարածքային վեճ չէ, սա պատմական արդարության վերակնագնման վեճ չէ: Սա ազգային անվտանգության և սեփական ճակատագիրն ինքնուրույն որոշելու պայքար է, որն ամբողջ աշխարհում և միջազգային իրավունքի կողմից  ընկալվում է որպես ցանկացած ժողովրդի իրավունքի համար մղվող պայքար: Մենք այստեղ հանդես ենք գալիս ամենաարդար դիրքերից:  Պաշտպանական համակարգը, ԶՈՒ անելու են ամեն ինչ, որպեսզի որևէ փոխզիջում ուղղված չլինի այդ իրավունքների՝ այս կամ այն ձևով նվազեցմանը:

Եվ վերջին հարցը: Ազգ-բանակ բանաձևը ամեն դեպքում որոշակի հարցեր է առաջացնում:  Արդյոք դա չի՞ նշանակում ազգի ռազմականացում, ինչի մասին խոսում են շատերը:

Ոչ: Դա չի նշանակում ազգի ռազմականացում,  չի նշանակում  առավոտյան  քայլերթով աշխատանքի գնալ ու վերադառնալ: Դա բացարձակ այլ բան է նշանակում:

Իրականությունն այն է, որ մեր Զինված ուժերը կան և դեռ երկար ժամանակ, նույնիսկ անկախ ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից, լինելու են անհամաչափ մեծ՝ մեր ազգաբնակչության նկատմամբ: Դա նշանակում է  մարդկային, ֆինանսական, կառավարչական ռեսուրսների գերլարում՝ այդ զինված ուժերը պահպանելու համար:

Մենք    «Ազգային անվտանգության ռազմավարությամբ»  և ռազմական դոկտրինով որոշել ենք, որ սա մեր ընտրությունն է: Մենք պահելու ենք այդ  զինված ուժերը այնքան ժամանակ, քանի դեռ սպառնալիքները ակնհայտ են և մեր առջևում են: Հետևաբար, մենք  ունենք ընտրություն՝ կամ գերլարել մեր բոլոր ռեսուրսներն ու ասել, որ դեռ  շատ երկար ապրելու ենք դժվար, որովհետև ռեսուրսների անհամաչափ մասը տալիս ենք զինված ուժերին, կամ հասկանալ, թե ինչպես այս իրականությունը վերածել հնարավորությունների դաշտի: Իսկ դա նշանակում է, օրինակ՝   զարգացնել գիտությունը՝ հաշվի առնելով մեր անվտանգային  խնդիրները և դրա մեջ մենք ավելի շատ գումար դնել, քան 3 մլն-անոց ժողովուրդը  պետք է կարողանար դնել:

Ինչպես մեր տնտեսությունը պետք է արձագանքի, օրինակ`ռազմական պետպատվերի պահանջներին և արդյոք եթե պետությունը գնում է, օրինակ շատ ավելի շատ կոշիկ կամ հագուստ, կամ պետք է գնի բանակի համար, արդյոք դա կարող է մրցակցային առավելություն ստեղծել նույն այդ ապրանքները ավելի լայն շուկայի համար արտադրելու գործում: Նույնը վերաբերում է նաև սննդի արտադրությանը:  Մենք պետք է անենք այնպես, որպեսզի անկախ նրանից թե մարդ իր մասնագիտությամբ ինչով է զբաղվում,  նա իրեն իրեն զգա ազգային բանակի մի մաս: Միևնույն ժամանակ ազգային բանակը պետք է կարողանա իր խնդիրները լուծելիս անընդհատ հաշվի առնել, որ նա հասարակությանը ևս  տալու բան ունի: Առաջին հերթին` նույն դաստիարակության և քաղաքացու կերտման հարցում, որովհետև բանակը միակ տեղն է, որտեղ քաղաքացին երկու տարի անընդմեջ առնչվում է պետության հետ: Նույնիսկ դպրոցը, տեղական ինքնակառավարման մարմնի կառույց է: Բանակն է այն կառույցը որտեղ պետությունը լիարժեք հնարավորություն ունի կերտելու այն ապագա հասարակությունը, որը պետք է ազգային խնդիրները լուծելու  և ազգային առանցքը ամրապնդելու համար: Հենց այդ առումով մենք իրականում պետք է կարողանանք դառնալ ազգ-բանակ և այստեղ` Արցախում դա կարելի է ասել շատ ավելի վստահ, քան որևէ տեղ, որովհետև Արցախը ինքը ոչ այլ ինչ է, քան ազգ-բանակ: Սա հենց այն օրինակն է, որտեղ յուրաքանչյուր ընտանիք, յուրաքանչյուր քաղաքացի, բացի  իր մասնագիտական այս կամ այն պարտականությունից, ունի պաշտպանության և անվտանգության ոլորտի շատ կարևոր գործառույթ: Ես կարծում եմ, որ նույնը մենք պետք է անենք ամբողջ մեր ազգի մակարդակով, լինի դա Արցախում, Հայաստանում, թե `Սփյուռքում: Դա նշանակում է, որ մենք պետք է բացենք հնարավորությունների դռները և ստեղծենք նոր հնարավորություններ: Ես կարծում եմ, որ պաշտպանության գործին մասնակցելու սահմանադրական պարտականությունը պետք է իրականանալի դառնա երկրի յուրաքանչյուր քաղաքացու համար, լինի դա`հաշմանդամ, հատուկ կարիքներով և որևէ սահմանափակումներով մարդ: Յուրքանչյուրը պետք է կարողանա մի քար ավել դնել այդ պաշտպանության գործին, որովհետև առանց պաշտպանության, մենք, որպես ժողովուրդ և որպես երկիր, գոյություն ունենալ չենք կրող: Հետևաբար խնդիրը նրա մեջ չէ, թե ինչքանով մենք ռազմականացված կլինենք, խնդիրը նրա մեջ է, թե ինչքան մենք կհասկանանք մեր գործառույթը` որպես պաշտպանության մեծ համակարգի բաղադրիչ մաս, ինչքանով, օրինակ մեր ռեզերվիստների համակարգը, զորակոչային համակարգը կլնի ամրապնդված, ինչքանով մենք ժամանակակից տեխնոլոգիաների ներդրմամբ կկարողանանք լուծել պարզ խնդիրներ, որենք այսօր մեզանից շատ ժամանակ են տանում, որովհետև կատարվում է ձեռքով, մատյանններով և այլն: Հետևաբար մենք ունենք աշխատելու մեծ դաշտ: Սա սահմանափակող թեզ չէ, սա թեզ չէ, որն ուղղված է մարդու որևէ իրավունք կամ ազատություն սահմանափակելուն: Ճիշտ հակառակը: Պաշտպանության նախարարության քաղաքացիական կառավարումը ևս դրան է ուղղված` զինված ուժերի և պետական կառավարման ողջ համակարգի ամուր կամուրջ ձևավորելուն, որը թույլ է տալու լուծել մեր առջև կանգնած խնդիրները: Դա է Պաշտպանության նախարարության հիմնական գործառույթը և դրա համար մենք երեկ Ազգային ժողով ներկայացված ծրագրում որպես պաշտպանական բլոկի առանցք դրեցինք ազգ-բանակի գաղափարը: Եվ, ի դեպ, հաշվի առնելով, որ երեկ մամուլում տեղել եմ կանանց ծառայության հնարավորությունների ստեղծման վերաբերյալ ԱԺ-ում իմ խոսքի հետ կապված որոշ արձագանքներ, իհարկե, ինչպես ես նշեցի նույն խոսքում, խոսքը բացարձակ չի վերաբերում պարտադիր ժամկետային ծառայությանը: Ուղղակի մենք այսօր արդեն բանակում ունենք բազմաթիվ կանանց, որոնք անցնում են ծառայություն և ոչ պակաս լավ արդյունքներով, քան տղամարդիկ: Խոսքը վերաբերում է նրան, որ այն կանայք, որ ունեն նման ցանկություն, պատրաստականություն, լինի դա ժամկետային կամ պայմանագրային ծառայություն, ունենան դա անելու հնարավորություն`որպես կամընտիր հնարավորություն: Եվ նաև այն կանայք, որ զինված ուժերում են, այո, պետք է ունենան առաջխաղացման հավասար հնարավորություններ, որովհետև դա միայն մեր բանակի խնդիրը չէ: Աշխարհի ցանկացած բանակ դրանով անցել է: Կանայք միշտ համարվել են լրացուցիչ, սպասարկող, օժանդակ պաշտոնների վրա աշխատող սպաներ և ենթասպաներ: Դա սխալ է, որովհետև մենք կրկնակի նվազեցնում ենք մեր ներուժը, իսկ հաշվի առնելով, մեր ժողովրդագրական տվյալները և իրականությունը, դա անելն անիմաստ է, որովհետև մենք ուղղակի կիսում ենք մեր հնարավորությունները 50 տոկոսով: