Ղևոնդ Ալիշանը (իսկական անուն-ազգանունը՝ Քերովբե Ալիշանյան) ծնվել է 1820 թվականի հուլիսի 6-ին (18-ին) Կոստանդնուպոլսում։ Սովորել է ծննդավայրի Վ. Չալըխյանի վարժարանում, 1832–41 թթ-ին՝ Վենետիկի Մխիթարյանների դպրոցում, 1838 թ-ից՝ միաբանության անդամ: 16 տարեկանում, եկեղեցական կանոնակարգի համաձայն, անվանափոխվել է` Ղևոնդ Ալիշան: 1841 թ-ից (ընդհատումներով) դասավանդել է Վենետիկի Ռափայելյան, Փարիզի Մուրատյան վարժարաններում, 1848 թ-ից եղել է Ռափայելյան վարժարանի տեսուչը, 1849–51 թթ-ին՝ «Բազմավեպ» պարբերականի խմբագիրը: 1870 թ-ից կատարել է միաբանության աթոռակալի պարտականությունները:
1832 թ-ից Ալիշանը
մշտապես ապրել է Սբ Ղազար կղզում: Երբեք չլինելով Հայաստանում՝ նա ծրագրել էր առանձին
հատորներ նվիրել Հայաստանի բոլոր` 15 նահանգներին ու Կիլիկիային, սակայն հասցրել է
գրել միայն «Շիրակ» (1881 թ.), «Սիսուան» (1885 թ.), «Այրարատ» (1890 թ.), «Սիսական»
(1893 թ.) մեծածավալ աշխատությունները։ «Հայբուսակ կամ հայկական բուսաբառություն»
(1895 թ.) գրքում նկարագրել է Հայաստանում աճող շուրջ 3400 բույս ու ծաղկատեսակ
(150-ից ավելի նկարներով), անդրադարձել դրանց բուժական հատկություններին:
Ալիշանի ավելի քան կեսդարյա գիտական գործունեության ամփոփումն է «Հայապատումը»
(1901 թ.): Երկի առաջին մասը՝ «Պատմիչք Հայոց»-ը նվիրված է հայ պատմագրության պատմությանը,
երկրորդը՝ «Պատմությունք Հայոց»-ը, տարբեր պատմիչների երկերից ընտրված և դեպքերի ժամանակագրական
կարգով խմբավորված 400 հոդվածներով ներկայացնում է վաղնջական շրջանից մինչև XVII դարի
Հայոց պատմությունը: Ալիշանը մեծապես նպաստել է նաև մի շարք հայ պատմիչների գործերի
գիտական հրատարակմանը, իր գիտական հսկայական ժառանգությամբ (ավելի քան 45 հատոր)` հայրենական
գիտության զարգացմանը: Նա նամակագրական սերտ կապեր է ունեցել հայ և եվրոպացի մի շարք
անվանի գիտնականների հետ. նամակները տպագրվել են («Նամակներ», 1969 թ.):
Մահացել է 1901 թվականի նոյեմբերի 9–ին և թաղվել Վենետիկի Ս. Ղազար կղզում։
Հրապարակախոսություն