Լիի Էդվարդս. Աստծո անհաջողությունը

Արդի կոնսերվատիվ հոսանքի ներկայացուցիչ, ավելի քան 25 գրքերի հեղինակ ու համահեղինակ Լիի Էդվարդսի հոդվածը՝ սոցիալիզմի գաղափարաքաղաքական հիմքերի մասին։

Ինչո՞ւ են մեր համալսարանների շատ պրոֆեսորներ պնդում, որ սոցիալիզմը խաղաղության և բարգավաճման հասնելու ավելի լավ միջոց է, քան կապիտալիզմը։ Պատճառն այն է, որ սոցիալիզմը նրանց համար հավատքի պես մի բան է։ Հետևաբար, ընդունել, որ սոցիալիզմը շարունակաբար ձախողվել է, նշանակում է մերժել սեփական Աստծուն։ Նրանց աչքերը հավատքից կուրացել են։ Վենեսուելան, որը ժամանակին Լատինական Ամերիկայի ամենահարուստ երկրներից էր, այժմ տնտեսական կոլապսի և քաղաքական անարխիայի եզրին է՝ Չավեսի և Մադուրոյի 20 տարիների սոցիալիզմից հետո։ Կուբան հյուծվել է Ֆիդել և Ռաուլ Կաստրոների Կոմունիստական կուսակցության կառավարումից, ովքեր իշխանության գալիս խոստացել էին ազատ և բաց ընտրություններ։ Վաթսուն տարի անց կուբացիները դեռ սպասում են դրան։ ԽՍՀՄ-ը 74 տարի փորձել է կառուցել դրախտ սոցիալիստական աշխատողի համար՝ միլիոնավոր մարդկանց սպանելով այդ ճանապարհին։ Կայսրությունն անցավ պատմության գիրկը և կոտրվեց այնպես, որ Միխայիլ Գորբաչովը ստիպված էր ուրիշից գրիչ վերցնել, որպեսզի ստորագրեր ԽՍՀՄ լուծարման փաստաթուղթը։

Որոշ ժողովուրդներ փորձել են սոցալիզմն իրենց երկրներում, սակայն այնուհետև գիտակցել են սխալն ու հետ կանգնել այդ գաղափարից։ Հնդկաստանն իր անկախության առաջին 40 տարում հետևել է սոցիալիզմի ուղեգծին։ Այն ներքաշվել էր անաարդյունավետ պետական ձեռնարկությունների և ընդարձակ պետական կարգավորումների մեջ։ Այնուհետև նրանք իրականացրեցին շուկայական բարեփոխումներ՝ մասնավորապես տեխնոլոգիաների ոլորտում, որի արդյունքում Հնդկաստանն այսօր ունի ամենաընդարձակ միջին դասն ամբողջ ազատ աշխարհում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Մեծ Բրիտանիան ոտքից գլուխ պետականացվեց լեյբորիստների կողմից։ Արդյունքում Բրիտանիայի տնտեսական անկումն այնքան լուրջ դարձավ, որ նրան սկսեցին կոչել «Եվրոպայի հիվանդ մարդ»։ Սակայն Մարգարեթ Թետչերի վարչապետ դառնալուց հետո արդյունաբերության հիմնական մասը սեփականաշնորհվեց և զարկ տրվեց ազատ ձեռնարկատիրությանը, որը հետ վերադարձրեց Բրիտանիային տնտեսապես հզոր երկրների շարք։

«Heritage Foundation»-ի տնտեսական ինդեքսի համաձայն Բրիտանիան ունի «աշխարհում ամենաարդյուանվետ գործարար և ներդրումային միջավայրերից մեկը»։ Սա վստահաբար կցնցեր Կառլ Մարքիս, ով «Կոմունիստական մանիֆեստ»-ը գրելու պահին ապրում եր Անգլիայում։ Ինչո՞ւ էին այդքան շատ արևմտյան մտավորականներ, սկսած Ջորջ Բերնարդ Շոուից մինչև Ժան-Պոլ Սարտր և Սյուզան Սոնտագ, մեծ եռանդով պաշտպանում կոմունիզմն, անգամ իր ռեպրեսիվ բնույթով։ Նրանց համակրանքը երբեմն նմանվում էր պաթոլոգիայի։ Անգլիական քվակերներից (17-րդ դարի կեսին Անգլիայում առաջացած բողոքական աղանդ) մեկը գրել է, որ «մարդու բնույթի վերաբերյալ կոմունիստական մոտեցումներն ավելի են ոգեշնչված հավատով, հույսով և առաքինությամբ, քան մեր սեփականը»։ Մոռացության տալով գուլագի գոյությունը՝ մի քրեագետ պնդում էր, որ ԽՍՀՄ-ում «պատժի գաղափարը մի կողմ էր դրված և նպատակը միայն ռեֆորմացիան էր»։

Անդրադառնալով 1930-ականների Մոսկվայի տխրահռչակ դատավարություններին, որի արդյունքում մոտ 1մլն կոմկուսի անդամ մահապատժի ենթարկվեց, «New York Times»-ի աշխատակից Ուոլտեր Դուրանտին գրել է. «Աներևակայելի է, որ Ստալինը… և Ռազմադաշտային դատարանը կարող էր դատապարտել իրենց ընկերներին մահվան այն դեպքում, երբ չկային լուրջ ապացույցներ»։ Դուրանտին ֆեյք լուրերի առաջին տարածողներից էր, ով գրում էր, որ Ուկրաինայում պարտադրված սով չկա, չնայած նա անձամբ ճանապարհորդել էր տարածաշրջանում և տեսել էր կմախքի տեսքով երեխաներին և փոս ընկած աչքերով կանանց։ Խոսելով Չինաստանի մասին, որտեղ մոտ 50 միլիոն չինացի մահացել է Մեծ թռիչքի և Մշակութային հեղափոխության պես սոցիալիստական էքսպերիմենտների ժամանակ, Ջոն Ֆեիրբենկը, ով ամերիկացի առաջատար չինագետ էր, գրել է. «Մաոյի հեղափոխությունը լավագույն բանն էր, որ տեղի է ունեցել Չինաստանում դարեր ի վեր»։ Ո՞րն էր այս տխրահռչակ պնդոման պատճառը։ Պարզապես պրոֆեսորը չէր ցանկանում, որ իր մուտքը Չինաստան արգելվի։

Փոլ Հոլլանդերը բացատրում է, որ այսպիսի ինտելեկտուալները խուսափում են ճշմարտությունից, որովհետև նրանք խճճվել են «ուտոպիայի, սեկուլյարիզացիայի և օտարացման մեջ, որոնք մշտապես արհամարհանք են սերմանում Արևմուտքի նկատմամբ»։ Նրանք մարքսիզմի մեջ գտնում են այն Աստծուն, որի կարիքը ունեն, ինչպես մարքսիստ պրոֆեսորներն են անում համալսարաններում։ Սակայն կան ինտելեկտուալներ, որոնք սկզբում համակրում էին սոցիալիզմին, սակայն կարողացել են ընթացքում ազատվել դրանից։ 20-րդ դարի սկզբի մեծ գրողներից ոմանք կողմ էին կոմունիզմին, բայց հետո հետ են կանգնել այդ ճանապարհից։ Նրանց թվում են ամերիկացի սևամորթ գրող Ռիչարդ Ռայթը, իտալացի ռեալիստ գրող Ինացիո Սիլոնեն, ֆրանսիացի Նոբելյան մրցանակակիր Անդրե Գիդեն, հունգարացի գրող Արթուր Կոստլերը, բրիտանացի պոետ Ստեփան Սպենդերն ու ամերիկացի օտարերկրյա թղթակից  Լուի Ֆիշերը։ Նրանք ընտրել էին կոմունիզմը, որովհետև կորցրել էին իրենց հավատը ժողովրդավարության նկատմամբ։ Բրիտանացի խմբագիր  Ռիչարդ Կրոսմանը գրում է, որ դա որոշում էր՝ պայմանավորված «Արևմտյան արժեքներից խորը հիասթափությունից»։ 

Ցանկանալով վերջ տալ աղքատությանը և պատերազմին՝ նրանք շրջվեցին դեպի կոմունիզմ, սակայն պարզվեց, որ խոստումները սուտ են։ «Եղբայրություն» և «ազատություն» բառերը զուտ կարգախոսներ էին։ Ճշմարտությունն այն էր, ինչն ասում էր Կոմունիստական կուսակցությունը։ Այն, ինչի համար այդ ինտելեկտուալները միացել էին կուսակցությանն, ամենաշատը վտանգվեց հենց նույն կուսակցության կողմից։ Սկզբում նրանք անվերապահ ենթարկվեցին սոցիալիստական գծին, բայց այդ ամենն անցավ 1939թ.-ի Հիտլեր-Ստալին պակտից հետո։ Սոցիալիստները դատապարտում էին Հիտլերին 1930-ական թվականներին՝ մինչև 1939թ.-ի ամառ, երբ Իոսիֆ Ստալինը և Հիտլերը ստորարգեցին չհարձակման պակտը։ Միանգամից բոլոր իրական սոցիալիստները ողջունեցին դա՝ որպես քայլ առ խաղաղության և փոխեցին վերաբերմունքը Հիտլերի նկատմամբ։ Իրականում այդ պայմանագիրը թույլ տվեց Գերմանիային և ԽՍՀՄ-ին ներխուժել և կիսել Լեհաստանն՝ արագացնելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։

Ճշմարտությունը գիտակցած գրողներն, ինչպիսին էր օրինակ գրող Արթուր Կոեստլերն, ասում էր. «Երբեք ոչ մի երկրում այդքան հեղափոխականներ չեն սպանվել և ստրկացվել, որքան Խորհրդային Ռուսաստանում»։ Անդրե Գիդը ԽՍՀՄ այցից հետո գրեց հետևյալը. «Ես կասկածում եմ, որ աշխարհի որևէ երկրում… միտքը և հոգին երբևէ եղել են այսքան սահմանափակված, առավել ահաբեկված և հպատակեցված ինչպես ԽՍՀՄ-ում»։ 1930-ականների կեսին Լուի Ֆիշերն ասում էր. «Բոլշևիկյան ռեժիմի ծննդից 19 տարի անց, տեռորով արդարացված վախը սպանել է ապստամբությունը, լռեցրել բողոքի ձայնը և ոչնչացրել քաղաքացիական խիզախությունը»։ Թվում է՝ նա գրում էր Վենեսուելայի, Կուբայի կամ Չնիաստանի մասին։ Սոցիալիզմը նույնն է մնացել՝ իր տանկերով և զորքով։ Ֆիշերն արտահայտում է իր երբեմնի կոմունիստ գործընկերների ջղայնությունը և զզվանքը՝ գրելով. «Ես հավանում էի ԽՍՀՄ-ը, քանի որ մտածում էի այն ունի իշխանության խնդրի իր լուծումը… հիմա ես գիտակցում եմ, որ բոլշևիզմը ճիշտ ճանապարհ չէ, քանի որ հենց ինքն է կուտակել մարդու նկատմամբ ամենամեծ իշխանությունն աշխարհում»։ Նոբելյան մրցանակակիր Ֆ. Հայեկն ավելի հակիրճ է բնութագրել այն. «Պլանավորումը տանում է բռնապետության»։ Պլանավորողները միշտ պլանավորում են և նրանց վստահելով մենք չենք տեսնի, թե ինչ են անում։ Եվ մեր պարտքն է կոչել սոցիալիզմն իր անունով. պսևդոկրոն, որը դիրքավորվում է որպես պսևդոգիտություն՝ իր հետևում ունենալով քաղաքական բռնապետությունը։ Աստված, որն ամեն անգամ անհաջողության է մատնվել, երբ փորձել է ինչ որ բան անել։