Մոսկվա-Բաքու-Երևան եռանկյան մեջ կարող է հայտնվել «ճանապարհային քարտեզ»:
Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ։ Ինչպես հաղորդում է Կրեմլի մամլո ծառայությունը, կողմերն «ընդգծել են Լեռնային Ղարաբաղի բանակցությունների ակտիվացման անհրաժեշտությունը»։ Մոսկվան «պատրաստակամություն է հայտնել աջակցել կարգավորմանը»։ Բացի այդ, «Ալիևը կիսվել է մարտի 29-ին Վիեննայում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ տեղի ունեցած հանդիպման գնահատականներով»։
Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ նման հեռախոսազրույց է տեղի ունեցել Պուտինի և Փաշինյանի միջև։ Զրույցի մանրամասները չեն հրապարակվել։ Ալիևի և Փաշինյանի Վիեննայի հանդիպումից հետո Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հեռանկարների վերաբերյալ Մոսկվա-Բաքու-Երևան եռանկյան հեռախոսազանգերի ակտիվացումը չի ընկալվում որպես պատահական երևույթ։ Դա նկատելիորեն աչքի է ընկնում նաև այն պատճառով, որ ի տարբերություն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների այլ ղեկավարների՝ միայն Ռուսաստանի նախագահն է ամենաակտիվ ձևով աջակցում հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղիներ գտնելուն։ Սա հանգեցնում է այն գաղափարին, որ կարգավորման գործընթացը Մոսկվայի ակիվ աջակցությամբ կարծես թե նոր փուլ է մտնում՝ չնայած դրա ուրվագիծը դեռևս տեսանելի չէ։ Ակնհայտ է հետևյալը։
Պուտինի անձնական մասնակցությամբ է հաջողվել 2016 թվականի ապրիլի սկզբին Լեռնային Ղարաբաղում դադարեցնել էսկալացիան։ Դուշանբեում Ալիևի և Փաշինյանի միջև բանավոր պայմանավորվածությունների հասնելու համար Պուտինը հանդես է եկել միջնորդի դերում՝ ճակատային գծում լարվածությունը նվազեցնելու նպատակով։ Եվ առաջին, և երկրորդ դեպքերում ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն այնքան էլ գործի մեջ չէր։ Այո, և մարտի սկզբին Մադրիդյան սկզբունքների հիման վրա հակամարտող կողմերի միջև բանակցությունների անհրաժեշտության և Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև Վիեննայի հանդիպման ընթացքում բանակցությունների ձևաչափը փոխելու մերժման վերաբերյալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դիրքորոշումը մնաց անփոփոխ։ Բայց Երևանի և Բաքվի միջև միջնորդը, ըստ երևույթին, եղել է և կա։ Ամեն ինչ մատնանշում է ՌԴ նախագահին։
Բավականին հանելուկներ կան։ Բայց հարց է մնում՝ ինչու՞ Ալիևը Փաշինյանի հետ ուղիղ բանակցությունների գնաց նախքան անցյալ տարվա դեկտեմբերին Հայաստանի խորհրդարանական ընտրությունների անցկացումը։ Այնպիսի իրավիճակում, երբ Ադրբեջանի շատ փորձագետներ գրեթե կանխատեսում էին «Փաշինյանի ռեժիմի» տապալումը։ Ավելին, երբ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը 100-ամյակի կապակցությամբ դիմելով Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին՝ զգուշացրեց նրանց «մոտ ապագայում հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման նոր մոտեցումների հայտնվելու մասին», շատերն էին վստահ նրանում, որ Վաշինգտոնը որոշել է ակտիվացնել իր քաղաքականությունը Ղարաբաղյան ուղղությամբ։ Սակայն Մոսկվան սկսեց առաջ անցնել։
Ստացվում է, որ Բաքուն ու Երևանը Ռուսաստանին համարում են ամենամոտ միջնորդ, որն ունի բավարար քաղաքական կամք ստատուս-քվոն փոխելու և խաղաղապահ գործողություններ իրականացնելու համար։ Սակայն նման իրավիճակ կար և նախկինում։ Այս ուղղությամբ Մոսկվայի ներկայիս ակտիվացումը հնարավոր է, որ կապված լինի Ուկրաինայի իրադարձությունների հետ։ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում լուրջ առաջընթացի ցանկություն կա։ Այդ պատճառով Պուտինը գաղտնի կերպով Ալիևին ու Փաշինյանին հրում է երկխոսության՝ փորձելով նրանց նստեցնել բանակցային սեղանի շուրջ՝ փոխզիջման հասնելու համար։ Թե կոնկրետ ինչ ձևաչափով դա կկատարվի՝ կամ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ կամ Ալիև-Փաշինյան երկխոսությամբ՝ առանց Մինսկի խմբի, դեռևս սկզբունքային նշանակություն չունի։ Դա հայտնի կդառնա միայն այն դեպքում, եթե ԱՄՆ և Ֆրանսիան որպես համանախագահներ կցանկանա փայտ դնել անիվի տակ «Անդկովկասում Ռուսաստանի հեգեմոնիայի ամրապնդման» դեմ պայքարի պատրվակով։
Միևնույն ժամանակ կայուն զգացողություն կա, որ Մոսկվա-Բաքու-Հայաստան եռանկյունում ծնվում է ճանապարհային քարտեզ, որը լավագույնս կծառայի տարածաշրջանում երկու երկրների ազգային շահերին։ Դրա համար կան օբյեկտիվ հիմքեր, գրում է The National Interest ամերիկյան հրատարակությունը։ «Ռուսաստանը Ալիևի նախագահությունը համարում է կուրսի շարունակություն՝ նշված դեռևս նրա հոր՝ Հեյդար Ալիևի կողմից, ով շատ ջերմ հարաբերություններ ուներ Պուտինի հետ։ Բաքուն շարունակում է զարգացնել համագործակցությունը Մոսկվայի հետ՝ միևնույն ժամանակ խուսափելով միանալ արևմտյան դաշինքին։ Հայաստանն անում է նույնը, չնայած համարվում է ՀԱՊԿ-ի անդամ»։ Ավելին, Հայաստանը որոշակի հանգամանքներում կարող է տեղավորվել Մոսկվա-Բաքու-Անկարա հարաբերությունների համակարգում։
Բայց առաջին հերթին անհրաժեշտ է կարգավորել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը։ Եվ այդպես, ինչպես ասել է Պուտինը, «չի եղել ոչ հաղթող, ոչ էլ պարտվող»։ Սա ընդհանրապես։ Իսկ այժմ հնարավոր է, որ Ռուսաստանի նախագահը ձգտում է նրան, որ սկզբի համար Դուշանբեի պայմանավորվածությունները ստանան իրավական ձևակերպումներ Մոսկվայի երաշխիքներով։ Հետագայում հնարավոր կլինի կատարել հաջորդ քայլերը նաև հումանիտար ոլորտում։ Տեսնենք, թե ինչ կլինի։
Հրապարակման բնօրինակը՝ Regnum գործակալության կայքում։