Փաշինյանն ու Ալիևը պատրաստվում են ձեռքսեղման

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները, ովքեր համակարգում են ինքնահռչակ Լեռանյին Ղարաբաղի Հանրապետության (ԼՂՀ) շուրջ բանակցային գործընթացը, համատեղ հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում հաստատել են Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի առաջիկա հանդիպման մասին տեղեկությունը։ Հանդիպման օրը և վայրը դեռևս անհայտ են։

ԵԱՀԿ ՄԽ հայտարարության այն հատվածը, որտեղ գնահատական է տրվում հակամարտող կողմերի շփման գծում ներկայիս իրավիճակին, ինչպես նաև բանակցություների հեռանկարին, փոքր ինչ դրական է, քան նախորդները։ Հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ առարկայական բանակցություններն ամբողջովին գաղտնի են և միայն որոշ ենթադրություններ կարելի է անել։

Բաքվի և Երևանի մոտեցումները կարծես համընկել են այն հարցում, որ բարձր մակարդակի հանդպումներն իմաստ ունեն, եթե միայն գործնական հարթության մեջ կոնկրետություն կա։ Հակառակ դեպքում կլինի ժամանակի և միջոցների ապարդյուն ծախս։ Չհաշված այն հանգամանքը, որ ադրբեջանական և հայկական հասարակություններում կեղծ սպասումներին հաջորդող հիասթափություն և փոխադարձ անվստահության մեծացում է նկատվում։

Ալիևի և Փաշինյանի՝ հանդիպելու համաձայնությունն արդյո՞ք նշանակում է, որ նրանք պատրաստ են զիջումների և կարգավորման գործընթացում տեղաշարժի։ Վերոնշյալից ելնելով, ըստ տրամաբանության, պատասխանը պետք է դրական լինի։ Ընդ որում, Ադրբեջանի ԱԳՆ ներկայացուցչի խոսքով՝ Բաքուն պատրսատ է «կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորմանն ուղղված արդյունավետ բանակցությունների»։ Այսպիսի ակնարկները, որոնցից կարելի է եզրակացնել, որ կողմերը «մոտեցել» են կոմպրոմիսին,  վերջին շրջանում մեկ անգամ չէ որ հնչել են։  Բայց ավելի շատ էր կատեգորիկ ժխտողականությունը, ինչը վկայում է, որ կողմերի դիրքորոշումը քարացած է և ոչ մի զիջման մասին նրանք չեն էլ մտածում։

ԵԱՀԿ ՄԽ հայտարարությունից բխում է, որ բանակցային սեղանին ըստ էության այն նույն Մադրիդյան սկզբունքերն են, որոնք Երևանը և Բաքուն պատրաստ են ընդունել մասնակի և սեփական մեկնաբանությամբ։ Ամեն դեպքում այդպես էր մինչև վերջերս։ Համանախագահները, հղում անելով որոշ հակասական հայտարարությունների՝ կապված Մինսկի խմբի գործընթացի հետ, իրենց հայտատարության մեջ հաստատում են,  որ արդարացի և կայուն կարգավորումը պետք է հիմնվի Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիմնարար սկզբունքերի վրա, ներառյալ՝ ուժի կիրառման և ուժի սպառնալիքի բացառում, տարածքային ամբողջականություն և ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունք։ Փաստաթղթում նշվում է, որ հակամարտության կարգավորումը «նաև պետք է ներառի հավելյալ տարրեր, որոնք առաջարկվել են 2009-2012թթ.-ին երկրների նախագահների կողմից։ Դրանց թվում են Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ տարածքների վերադրաձ Բաքվին, Լեռնային Ղարաբաղի ժամանակավոր կարգավիճակ, որն անվտանգության և ինքնակառավարման երաշխիքներ կտրամադրի, Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը կապող միջանցք, Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական իրավական կարգավիճակի ապագա հստակեցում իրավականորեն պարտադիր կամքի արտահայտման միջոցով, բոլոր ներքին տեղահանված անձանց ու փախստականների՝ բնակության նախկին վայրեր վերադառնալու իրավունք, ինչպես նաև միջազգային անվտանգության երաշխիքներ, որը կներառի նաև խաղաղապահ գործողություն»:

Մինչ այս, ադրբեջանական կողմը պնդում էր այս ծրագրի փուլային իրականացման շուրջ՝ թողնելով ԼՂՀ կարգավիճակի հարցը հետագային։ Հայկական կողմը պնդել է փաթեթային և միասնական իրացման տարբերակը՝ հետագայում խաղաղության պայմանագրով։ Անհայտ է, արդյոք առաջնորդների դիրքորոշումները փոխվել են և դա հարաբերականորեն կամ ամբողջապես պարզ կլինի բանակցություներից հետո, որոնք իրենք իրենցով արդեն օգտակար են։ Թեկուզ միայն նրա համար, որ Ալիևի և Փաշինյանի հանդիպումները նպաստել են շփման գծում լարվածության նվազմանը։ Դա ընդունում են նաև ԵԱՀՄ ՄԽ համանախագահները, որոնք այդ հայտարարության մեջ նշում են, որ վերջին ամիսներին կողմերը մարտական կորուստներ չեն ունեցել։ 

Հրապարակման բնօրինակը՝ «Независимая газета»-ի կայքում։