Ո՞վ պետք է բանակը պատերազմ ուղարկի

Այսպիսով՝ ո՞վ պետք է եվրոպական բանակը պատերազմ ուղարկելու որոշումներ կայացնի։ Եթե դա Եվրամիությունը լինի, ապա արդո՞ք այն ԵՄ երկրների միաձայն որոշմամբ պետք է լինի, ինչպես նոր անդամների ընդունման դեպքում է արվում, մինչդեռ Նորվեգիան և Հունաստանը կարող են տարբեր կարծիքներ ունենալ, թե ում դեմ պետք է պատերազմել։ Ինչպես Շառլ դը Գոլն է Ֆրանսիայի մասին իր հայտնի խոսքում նշում. «Ինչպե՞ս կարելի է ղեկավարել մի ժողովրդի, ով ունի 246 տեսակի պանիր»։

Նմանապես նա կարող էր հարցնել ՝ ինչպես կարելի է ղեկավարել մի բանակ, որը կազմված է 24 տարբեր լեզուներ ունեցող 28 երկրներից։

Ֆրանսիայի նախագահ էմանուել Մակրոնի վերջերս կատարած հայտարարությունը իրարանցում առաջացրեց. նա առաջարկեց ստեղծել Ռուսաստանի դեմ համաեվրոպական բանակ՝ առանց ԱՄՆ-ի աջակցության։ Թեև Դոնալդ Թրամփը կասկածի էր ենթարկել ՆԱՏՕ-ի անհրաժեշտությունը Եվրոպայի համար և մեղադրել էր եվրոպացի դաշնակիցներին՝ ամերիկյան պաշտպանությունից անվճար օգտվելու համար, նա, ի պատասխան Եվրոպայի ինքապաշտպանության գաղափարի, հիշեցրեց 1940թ.-ի Ֆրանսիայի պարտությունը։

Ֆրանսիան կարող էր հեշտությամբ վերածվել Փըրլ Հարբորի։ Մի կողմ դնելով ռազմական ուժ ունենալու հմայքը՝ եվրոպական բանակ ունենալու կենսունակության մասով բազաթիվ վիճարկելի հարցեր կան։

«Ես ավելի լավ է կռվեմ դաշինքների դեմ, քան լինեմ նրանց անդամը»,- ասել է Նապոլեոն Բոնապարտը, մարդ, ով գիտեր, թե ընդդեմ մի քանի դաշինքների ինչպես կարելի է ֆրանսիական բանակները մոտ երկու տասնամյակ առաջնորդել դեպի հաղթանակ։ Նապոլեոնը գիտեր, որ դաշինքները միայն ուժեղ են այնքանով, ինչքանով որ ամուր են նրանց միջև եղած թույլ կապերը։

Իսկ համաեվրոպական բանակը կունենա բազմաթիվ թույլ կապեր, որոնցից ամենամեծը կլինի քաղաքականը։ Ի տարբերություն իր հիմնական թշնամու (Ռուսատան) կամ իր հզոր մեծ եղբոր ( ԱՄՆ), Եվրոպան միասնական դերակատար չէ։ Եվրամիությունն ավելի շատ տնտեսական միություն է, քան իրական Եվրոպայի Միացյալ Նահանգներ, իսկ Մեծ Բրիտանիայի բրեքզիտը և Իտալիայում ու այլուր աճող պոպուլիստական շարժումները մայրցամաքային ինտեգրացիայի լավ նշաններ չեն։  Օրինակ ՝ բրիտանացի պաշտոնյաներն արդեն մերժել են ԵՄ բանակի գաղափարը, քանի որ այն խարխլում է ՆԱՏՕ-ն և կրկնօրինակում այն։

Այսպիսով՝  ո՞վ պետք է եվրոպական բանակը պատերազմ ուղարկելու որոշումներ կայացնի։ Եթե դա Եվրամիությունը լինի, ապա արդո՞ք այն ԵՄ երկրների միաձայն որոշմամբ պետք է լինի, ինչպես նոր անդամների ընդունման դեպքում է արվում, մինչդեռ Նորվեգիան և Հունաստանը կարող են տարբեր կարծիքներ ունենալ, թե ում դեմ պետք է պատերազմել։ Ինչպես Շառլ դը Գոլն է Ֆրանսիայի մասին իր հայտնի խոսքում նշում. «Ինչպե՞ս կարելի է ղեկավարել մի ժողովրդի, ով ունի 246 տեսակի պանիր»։

Եթե դա ԵՄ-ի քաղաքացիական ծառայության պես ոչ քաղաքական մարմին պետք է լինի, ապա բողոքներ ի հայտ կգան, որ չընտրված բյուրոկրատները պատերազմի և խաղաղության հարցերով են զբաղվում։ Իսկ եթե եվրոպական բանակը արդյունքում դառնա միայն Ֆրանսիայինը և Գերմանիայինը, ապա ինչպե՞ս է այն կոչվելու եվրոպական։

Պատերազմը, կամ նվազագույնը՝ հաջողված պատերազմելը խորհրդատվական գործընթաց չէ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ երբևէ գոյութուն ունեցած ամենասերտ ամերիկա-բրիտանական ռազմական դաշնակցությունն անգամ ճեղքեր ունի՝ ռազմավարության վերաբերյալ բազմաթիվ անհամաձայնությունների պատճառով։  Պատճառներից մեկն այն է, որ ՆԱՏՕ-ի՝ 70 տարվա գոյության պատճառներից  մեկն այն է, որ բացի ԽՍՀՄ-ին զսպելուց, Բալկաններում և Միջերկրական ծովի ափերին փոքր ռազմական գործողություններ իրականացնելուց և ԱՄՆ-ին աջակցելու նպատակով որոշ զորամիավորումներ Աֆղանստան ուղարկելուց, երբեք այլ անելիք չի ունեցել։ Պատկերացրեք, եթե ԱՄՆ-ն փորձեր ՆԱՏՕ-ին ներքաշել Վիետնամի պատերազմի մեջ։

Միայն հպարտությամբ և պատմությամբ պայմանավորված՝ եվրոպական ժողովուրդները միգուցե ցանկանան պահել իրենց ազգային բանակները, ինչը համաեվրոպական բանակի համար արդյունքում քիչ ռեսուրսներ է թողնելու։ Ինչ վերաբերվում է ռեսուրսներին, ապա եթե ՆԱՏՕ-ի 29-ը անդամներից միայն չորսն են իրենց ՀՆԱ-ի 2 տոկոսից ավելին ծախսում պաշտպանության համար (միայն ԱՄՆ-ին բաժին է հասնում ՆԱՏՕ-ի ծախսերի 70 տոկոսը), ապա ինչպե՞ս համաեվրոպական բանակը ֆինանսավորման խնդիրների առաջ չի կանգնի։

Եվրոպան ունի բավարար խնդիրներ, ինչպիսին է Գերմանիայի առաջատար «Թայֆուն» կործանիչները, որոնք նույնիսկ անպիտան են թռիչքներ կատարելու համար։ Ճակատագրի հեգնանքով Եվրոպայի ռազմական մարտահրավերներն այնպես վտանգավոր չեն, ինչպես քաղաքական մարտահրավերները։ Շատ բան կախված կլինի նրանից, թե ինչ նպատակով եվրոպական ուժերը կօգտագործվեն։ Տարիների ընթացքում Եվրոպան ռազմական ինտեգրացիայի որոշ փորձեր կատարել է։  1989թ.-ին ստեղծվել է միացյալ ֆրանս-գերմանական բրիգադը, որը կազմված էր երկու երկրների բանակներից։ 2017թ.-ին Ֆրանսիան առաջ քաշեց Եվրոպական ներխուժման նախաձեռնությունը, որպեսզի զարգացնի ռազմական համագործակցությունը։

Սակայն, մի բան է ստեղծել  փոքր ֆրանս-գերմանական բրիգադ, որը կարող է օգտագործվել Բալկաններում կամ Հյուսիսային Աֆրիկայում՝ խաղաղապահ կամ հումանիտար գործողություների համար կամ տեղակայել որոշ գումարտակներ Արևելյան Եվրոպայում՝ որպես դիվանագիտական քայլ։ Բայց Ռուսաստանի պես մեծ և տեխնոլոգիապես զարգացած երկրի հետ բախումը, նունիսկ սահմանափակ կոնֆլիկտի տեսքով, ինչպիսին օրինակ Ռուսատանի ներխուժումն է Բալթյան երկրներ, կպահանջի դիվիզիաներ և բրիգադներ՝ զինված ժամանակակից բանակներին բնորոշ հատուկ համակարգերով. օդային ուժեր, օդային տրանսպորտ, էլեկտրոնային պատերազմ, հետախուզական համակարգեր և ավելին։ Ներկայումս շատ զինատեսակներ և սարքավորումներ մատակարարվում են ԱՄՆ-ի կողմից։ Օրինակ՝ ՆԱՏՕ-ի 2011թ.-ին Լիբիա ներխուժումը հնարավոր դարձավ, քանի որ ԱՄՆ-ն տրամադրեց ավիակիրներ, խելացի ռումբեր և հետախուզական ինքնաթիռներ։

Բայցևայնպես, իրական խնդիրն այն է, որ Եվրոպան ունի հսկայական հավաքական  հզորություն. ԵՄ-ի տնտեսությունն աշխարհում երկրորդն է իր մեծությամբ։ Սակայն առանց քաղաքական ինտեգրացիայի, Եվրոպան չի կարող իր տնտեսական հզորությանը համարժեք ռազմական հզորություն ունենալ։

Միգուցե մի օր եվրոպական բանակը կարող է 246 տեսակի պանիրների պես ձուլվել մեկ ֆոնդյուի կաթսայի մեջ, բայց այսօրվա դրությամբ Եվրոպան ընդամենը առանձին ուտելիքներից բաղկացած ընդհանուր սեղան է։

Հոդվածի բնօրինակը՝ The National Interest պարբերականում