Մոսկվան հայացքն ուղղել է դեպի Հարավային Եվրոպա

«Ատլանտյան խորհուրդ» վերլուծական կենտրոնի Եվրոպայի և Եվրասիայի վերաբերյալ հետազոտությունների գծով տնօրեն Ալինա Պոլյակովան անդրադարձել է Հարավային Եվրոպայի երկրներում Մոսկվայի վարած քաղաքականությանը: Անդրադարձը ներկայացնում ենք ստորև.

«2016 թ.-ի նոյեմբերին «Ատլանտյան խորհուրդը» հրապարակեց «Կրեմլի տրոյական ձիերը» զեկույցի առաջին հատորը՝ մանրամասնելով Ֆրանսիայում, Գերմանիայում և Միացյալ Թագավորությունում Ռուսաստանի հետ կապված քաղաքական խմբերի տարածվածության աստիճանը: Այդ ժամանակվանից ի վեր զեկույցը դարձել է ուղեցույց բոլոր նրանց համար, ովքեր ձգտում են հասկանալ, թե ինչպես է Կրեմլը քաղաքական դաշնակիցներ ձեռք բերում Արևմտյան Եվրոպայի երկրներում, որպեսզի քայքայի եվրոպական կոնսենսուսը և սերմանի տարաձայնություններ: Նոր զեկույցում՝«Կրեմլի տրոյական ձիերը 2.0», մենք ներկայացրել ենք Եվրոպայի հարավային մասում՝ Հունաստանում, Իտալիայում և Իսպանիայում, ռուսական քաղաքական ներթափանցման աստիճանը:

Վերջին տասնամյակում այս երկրներն իրենց վրա կրեցին Եվրոպայի խոշոր ճգնաժամերի ազդեցությունը (2008 թ.-ի տնտեսական ճգնաժամը և 2015 թ.-ի փախստականների ճգնաժամը): Տնտեսական ճգնաժամի հետևանքով Հունաստանը, Իտալիան և Իսպանիան ունեցան գործազրկության երկնիշ մակարդակ և եկամտի անկում, ինչին գումարվեց նաև սոցիալական ապահովության ցանցերի կրճատումը: Ի պատասխան, ԵՄ-ն կիրառեց խիստ խնայողության միջոցառումներ: Եվ չնայած այս քաղաքականությունն օգնել է այդ երկրների տնտեսությունների ամրապնդմանը, այն նաև ներքին դժգոհություն է առաջացրել ԵՄ-ի, հիմնական կուսակցությունների և ազատական ժողովրդավարության նկատմամբ: Այնուհետև սիրիացի հազարավոր փախստականների ժամանումը Իտալիա և Հունաստան, հետագայում էլ ավելի սրեցին սոցիալական լարվածությունը:

Սա անկայուն իրավիճակ էր, որն ինչպես ցույց տվեց ժամանակը, պարարտ հող հանդիսացավ «ռուսական նախերգանքի» համար՝ միևնույն ժամանակ հնարավորություններ բացելով դեպի Արևելք կողմնորոշված քաղաքական կուսակցությունների համար:

Կրեմլն ակտիվորեն օգտագործեց այս հնարավորությունը՝ տրամադրելով քաղաքական, ինչպես նաև մեդիա աջակցություն պրոռուսական ուժերին՝ պատմական, կրոնական և մշակութային կապերի գործադրմամբ և պրոմոսկովյան քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություների ցանցի ընդլայնմամբ, որպեսզի նպաստի ԵՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի թուլացման  ռուսական նպատակին: Հարավային Եվրոպայում գործող կուսակցությունները, որոնք ձգտում են սերտացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, տարբերվում են գաղափարախոսության և դիրքորոշումների առումով, սակայն նրանք բոլորը պաշտպանում են Ռուսաստանի շահերը, քվեարկում են ԵՄ ընդհանուր արտաքին քաղաքականության դեմ և քայքայում են հիմնադիր կուսակցությունները՝ հիմք հանդիսանալով քաոսի և անկայունության: Այս պատճառներով, Կրեմլն աշխատում է ռազմավարական առումով և ակտիվորեն զարգացնել սերտ հարաբերություններ Եվրոպայում երևացող ապստամբ կուսակցությունների հետ՝ թե ձախ, թե աջ ուժերի շրջանում:

Իտալիան ռուսական ազդեցության առումով առավել խոցելի է: Վերջին մի քանի տարիներին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը իտալական հանրության շրջանում դարձել է ավելի պոպուլյար. նա մեծապես ընկալվում է որպես «ուժեղ» և «արդյունավետ» առաջնորդ, միակը, ով կարող է փրկել Եվրոպան իսլամական ահաբեկչության և զանգվածային, անօրինական ներգաղթի սպառնալիքներից: Պուտինը շատերի կողմից ընկալվում է Արևմուտքի «գլոբալիստական վերնախավերի» հակառակորդ, այսպիսով Իտալիայի ջանքերի առումով նաև պոտենցիալ դաշնակից երկրի ինքնիշխանությունը վերականգնելու հարցում:

Իտալիան ունի երկու աջամետ պրոռուսական կուսակցություններ. «Հյուսիսային լիգան» ( ՀԼ) և «5 աստղերի շարժումը» (Շ5Ա): Երկուսն էլ Մոսկվայից ստանում են քաղաքական աջակցություն, ինչի մասին վկայում են նրանց ներկայացուցիչների և ռուս պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների միջև հանդիպումները: Նրանք ստանում են նաև մեդիա աջակցություն: ՀԼ-ն նույնիսկ Մոսկվայի հետ հաստատել է բարեկամական հարաբերություններ՝ «Միասնական Ռուսաստան կուսակցության» հետ ստորագրելով համագործակցության համաձայնագիր: Այնուամենայնիվ, հրապարակայնորեն չկա առկա ապացույց, որ Մոսկվան ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերել այս կուսակցություններին:

Շ5Ա-ն հատուկ «վտանգ» է ներկայացնում: 2017 թ.-ի աշնանը անցկացված հարցման արդյունքներով այն ճանաչվել է որպես ամենահայտնի կուսակցություն Իտալիայում: Կուսակցության պրոկրեմլյան դիրքորոշումը՝ զուգակցված լայն զանգվածների մոբիլիզացիոն ներուժի հետ, այն կարող է Կրեմլի համար դարձնել կարևոր դաշնակից, իսկ ԵՄ-ի, ՆԱՏՕ-ի և Անդրատլանտյան գործընկերության համար՝ վտանգավոր ուժ:

2018 թ.-ին Իտալիայում կայանալիք ընտրությունների ժամանակ Շ5Ա-ի հաղթանակը կարող է դրամատիկորեն փոխել իտալական արտաքին քաղաքականությունը՝ հեռացնելով ԵՄ համագործակցության, ընդհանուր պաշտպանությանն աջակցության և Ռուսաստանի դեմ տնտեսական պատժամիջոցների շարունակման գործընթացից:

Ուղղափառ եկեղեցու միջոցով Ռուսաստանի հետ Հունաստանի պատմական և կրոնական երկարամյա կապերը հիմք են հանդիսանում հունական քաղաքականության մեջ դիրքերն ամրապնդելու հարցում Կրեմլի ջանքերի առումով: Կրեմլի հետ սերտ կապեր ունեցող ռուս օլիգարխները բաժնետոմսեր են գնել հունական ԶԼՄ-ներում, Ռուսաստանի պետական ընկերություն հանդիսացող գազային հսկա «Գազպրոմը» հետևողականորեն հետրաքրքրություն է ցուցաբերում Հունաստանի էներգետիկ ընկերություններում խոշոր բաժնետոմսերի գնման հարցում, առավել ևս, որ Պուտինը Հունաստանի ղեկավարության հետ պահպանել է սերտ հարաբերություններ:

Սակայն Մոսկվան պատրաստակամ է գնալ միայն այնքան հեռու, որտեղ իր դաշնակիցներին օգնելու սահմանն է: 2015 թ.-ին Հունաստանը վերականգնվում էր տնտեսական ճգնաժամից, որը երկիրը գրեթե հասցրել էր դեֆոլտի: Ալեքսիս Ցիպրասը, ով երկրում կայացած խորհրդարանական ընտրություններում իր «Սիրիզա» կուակցության հաղթանակից հետո ստանձնեց վարչապետի պաշտոնը, հայտնվեց լրացուցիչ ֆինանսական օգնություն ստանալու շուրջ ԵՄ-ի հետ դժվարին բանակցություններում: Ցիպրասի կառավարությունը հանդես եկավ Ռուսաստանի հետ ավելի լավ հարաբերություններ հաստատելու առաջնահերթությամբ և այդ գարնանը Ցիպրասը Պուտինի հետ հանդիպման նպատակով մեկնեց Մոսկվա: Թեև երկու երկրներն էլ շարունակում էին հերքել, որ Ցիպրասի այցի նպատակը ֆինանսական աջակցություն խնդրելն է: Ցիպրասն, այնուամենայնիվ, մնաց ձեռնունայն:

Իսպանիան, ի տարբերություն Իտալիայի և Հունաստանի, ռուսական ազդեցության թիրախ չի եղել: Այնուամենայնիվ, Իսպանիան լինելով ԵՄ-ի ամենամեծ երկրներից մեկը և իսպանախոս աշխարհի կենտրոնը համապատասխանում է ռուսական աշխարհաքաղաքական շահերին: Ռուսաստանի իսպանալեզու լրատվամիջոցը՝ RT Spanish-ը` զուգորդված ձախակողմյան Պոդեմոս քաղաքական կուսակցության ներսում պրոռուսական արտաքին քաղաքականության հետ, կարող է Իսպանիան դարձնել Կրեմլի համար հաջորդ հնարավոր թիրախը: Այս իմաստով, Իսպանիան կետ է. եթե Իսպանիայի քաղաքականություն մշակողները դասեր քաղեն արևմտյան այլ երկրների փորձից, նրանք կարող են հաջողության հասնել Կրեմլի հարցում: Եթե ոչ՝ Իսպանիան, ամենայն հավանականությամբ, կկանգնի աճող ռուսական միջամտության առջև:

Արևմտյան ժողովրդավարությունները ռուսական միջամտության դեպքում կարող են դառնալ կայուն, բայց նրանք ամուր են միայն այնքան, որքանով թույլ են նրանց կապերը: Հասարակության կայունությունը բարձրացնելը կպահանջի քաղաքականություն մշակողների, քաղաքացիական հասարակության և մասնավոր հատվածի համախմբում՝ կարճաժամկետ և երկարաժամկետ լուծումներ գտնելու համար:

Արևմուտքում քաղաքականություն մշակողները պետք է տեղյակ լինեն Կրեմլի ազդող գործողությունների խորությունից և լայնությունից,ինչպես նաև  այն սպառնալիքներից, որոնք կարող են ստեղծվել Անդրատլանտյան անվտանգության առումով: Ի վերջո, այս գործընթացում առաջին քայլը մատնանշում է, թե որոնք են այս հասարակություններում խոցելի կետերը»,- ասվում է հոդվածում: