Բրիտանական առաջատար BBC լրատվամիջոցը BBC Academy խորագրի ներքո հրապարակել է հայտնի հեռուստամեկնաբան Կևին Մարշի խորհուրդները, թե ինչպես հարցազրույց վարել՝ պահպանելով լրագրության կանոններն ու սկզբունքները: Ըստ այդմ՝
«Որպեսզի հարցազրույցը հետաքրքիր հնչի, պետք է տալ մարտավարական, բայց ոչ սուր հարցեր՝ միաժամանակ պետք է այդ ամենն անել ակնհայտ ինքնավստահությամբ:
Գոյություն ունեն հարցազրույցների բազմաթիվ տեսակներ և յուրաքանչյուրի նկատմամբ պետք է առանձնահատուկ վերաբերումք դրսևորել:
Որևէ վիճահարույց հարցի լուսաբանմանը կամ որևէ հանրային գործչի հասցեին ուղղված մեղադրանքներին ի պատասխան նրա արձագանքը պարզելուն ուղղված հարցերը պետք է լինեն հարձակվողական ու հաստատակամ, որպեսզի թույլ չտրվի զրուցակցին արհամարհել ու շրջանցել լսարանի շահերը:
Իսկ մյուս կողմից բոլոր նման դեպքերում կարևոր է լինել արդարամիտ ու մարտավարական կեցվածք ընդունել զրուցակցի հետ շփվելիս:
Սըր Ռոբինի կանոնները
Շուրջ կես դար առաջ, երբ կոպիտ ոճով հարցազրույց վարելու մարտավարությունը դեռ լայն տարածում չէր գտել, բրիտանացի երիտասարդ հեռուստամեկնաբան Ռոբին Դեյը մի առիթով նկատել էր. «Լրագրողը միշտ իրավունք և պարտականություն ունի լսարանի անունից անհարմար հարցեր հնչեցնել»:
Բայց հատկանշական է, որ «անհարմար» չի նշանակում «անտակտ»:
1961 թվականին սըր Ռոբինը կազմեց հարցազրույց վարելու կանոններ, որոնցում փորձեց մեկտեղել «սրության խաղի կանոններն ու հեռուստատեսության էներգետիկ լինելու հանգամանքն հաշվի առնելու ահրաժեշտությունը»:
Սկզբում այս կանոնները նախատեսված էին միայն հեռուստալրագրողների համար, սակայն դրանք համապատասխանում են նաև մեդիա այլ ֆորմատներում զբաղված լրագրողների համար:
Գլխավորը հարցազրույցում
- Հեռուսամեկնաբանը, ով հարցազրույց է վերցնում, պարտավոր է առաջին հերթին լրագրողի պարտականություններ ևս կատարել. Տալ հարցեր, իմանալ փաստերը, վեր հանել կարծիքները:
- Սեփական կարծիքն ու համոզմունքները պետք է մի կողմ դնել ու տալ հնարավորինս օբյեկտիվ հարցեր, որոնք ներառում են տեսակետների հնարավորինս լայն սպեկտր:
- Ոչ մի դեպքում չի կարելի է երերալ, եթե դուք հյուրընկալել եք իշխանության բարձրագույն ներկայացուցչի:
- Չի կարելի խաբել լսարանին՝ կանխամտածված կերպով անուշադրության մատնելով հարցերի բոլոր այն ասպեկտները, որոնք կարող են անցանկալի թվալ հյուրին, փոխարենն օրինակ նրան տալով կարճ հարցեր:
- Համապատասխանաբար պետք չէ տեղի տալ ղեկավարության հորդորներին՝ նախապես մշակել տեքստը, մեղմել սուր հարցադրումները:
- Հարցազրուցավարը չպետք է նախապես իր հարցերը համաձայնեցնի հյուրի հետ, սակայն կարող է տեղյակ պահել, թե ինչի մասին է լինելու խոսակցությունը: Եթե հյուրն արդեն որոշակի հարցեր ստացել է նախապես գրավոր տեսքով, ապա հետո լրագրողին դժվար է լինելու ցանկալի տեղեկատվությունը ճշտել կամ էլ հակափաստարկներ ներկայացնել:
- Լրագրողը պարտավոր է հյուրին արտահայտվելու հնարավորություն ընձեռնել, բայց միաժամանակ հաշվի առնել, որ եթերաժամանակը կարճ է և պետք է իրականացնել համակողմանի լուսաբանում:
- Ոչ մի դեպքում չի կարելի գործադրել մասնագիտական խորամանկությունները՝ որպեսզի տեսախցիկների հետ աշխատանքին անսովոր հյուրերին անհարմար դրության մեջ դնել կամ մոլորության մատնել:
- Հարցերը պետք է տրվեն չափավոր և միշտ պետք է վճռական լինել սեփական տեսակետի հարցում: Այդուհանդերձ, պետք է իմանալ չափը, որպեսզի ագրեսիվ կամ վիրավորական տոնով հանդես չգաք:
- Պետք է հիշել, որ վարողը պարտավոր չէ մտնել բանավեճի մեջ: Նա առաջին հերթին լրագրող է, ով լսարանի շահերն է ներկայացնում, այլ ոչ թե հանդես գա որպես դատավոր կամ հոգեբան:
Խաղ՝ կանոններով
Սըր Ռոբինի կանոնները ենթարկվել են ժամանակի փորձությանն ու հստակորեն սահմանում են հարցազրույց վարելու վարպետության սկզբունքները:
Սըր Ռոբինը երբեք որևէ անթույլատրելի մարտավարություն չի գործադրել, միշտ առաջնորդվել է «խաղ՝ կանոններով» սկզբունքով: Լսարանը հենց նման մոտեցում է պահանջում և ընդունում: BBC-ի շատ հեռուստադիտողներ ու ընթերցողներ պնդում են, որ միշտ հարցազրույցը դառնում է անհետաքրքիր, եթե այն սկսում է վարվել տոնայնության խաթարմամբ ու բացասականության գերակշռությամբ:
Որոշները նույնիսկ ենթադրում են, որ մի շարք մեկնաբանների դեպքում հենց իրենց ոչ պրոֆեսիոնալ մոտեցմամբ էլ պայմանավորված քաղաքական գործիչները կախնակալ վերաբերմունք են սկսում դրսևորել»: