Եգիպտոս և Եվրոպա. Ընդունելով ավտորիտարիզմը

Բրիտանական առաջատար Guardian պարբերականի տեսակետը՝ պատմության մեջ առաջին անգամ տեղի ունեցող ԵՄ-Արաբական լիգայի առաջնորդներ գագաթաժողովի շուրջ։

Եգիպտոսում մի խումբ մարդկանց կախաղանից օրեր անց,  որոնց պնդմամբ իրենց տանջում էին նախկին գլխավոր դատախազին սպանելու խոստովանություն կորզելու համար, եվրոպացի առաջնորդներն այժմ վայելում են եգիպտական հյուրասիրությունը։  Շարմ Էլ-Շեյխը հյուրընկալել է Եվրամիության և Արաբական լիգայի համատեղ անդրանիկ նիստը։ Եվրոպայի խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը Եգիպտոսի նախագահ Աբդել Ֆատահ ալ-Սիսիի հետ նախագահում են նիստը։

Եթե միջոցառումն իր բնույթով առաջինն է, ապա մոտեցումը մեզ արդեն ծանոթ է։ Մինչ նախագահ ալ-Սիսին ամրապնդում է իր իշխանությունը՝ «Human Rights Watch»-ի գնահատմամբ վերջին տասնամյակներում մարդու իրավունքերի ամենավատթար  ճգնաժամի մեջ գտնվող Եգպտոսում, եվրոպական երկրները շշնջում են իրենց «լուռ դիվանագիտության» մասին։ Այնուհետև նրանք խոսում են կապերն ամրապնդելու և Եգիպտոսի իշխանություններին միջազգային լեգիտիմություն տալու մասին, որի կարիքն ունի ալ-Սիսին՝ հաշվի առնելով 2013թ.-ից հետո նրա ցածր վարկանիշը։ Վերջին մահապատիժները առնվազն վկայում են նրա վստահության մասին առ այն, որ գագաթաժողովի նախօրեին իրագործված մահապատիժները հետևանքներ չեն ունենա՝ չնայած դրանց ակնհայտ անարդար լինելուն։

Քաղաքական այլախոհությունը ճնշվում է անհետացումներով, խոշտանգումներով և կամայական ձերբակալություններով։ Նախկին զինվորական հրամանատար Սամի Անանը, ով փորձում էր Սիսիի դեմ դուրս գալ անցած ընտրություններում, ձերբակալվել է։ Մարդու իրավուքների պաշտպանները և ակտիվիստներն ահաբեկվում և հետապնդվում են, լրագրողները ձերբակալվում, իսկ հասարակական կազմակերպությունների աշխատանքը  խիստ վերահսկվում է։ Ներկայումս պատրաստվող սահմանդարական փոփոխությունները թույլ կտան Սիսիին մնալ իշխանության մինչև 2034թ.-ը։ Բացի այդ, իշխանությունն ավելի շատ լիազորություններ կունենա բանակի վրա և կմեծանա վերահսկողությունը դատական համակարգի վրա։ Այդ փոփոխությունները դրվելու են հանրաքվեի, որոնք խոստանում են լինել այնքան ազատ և արդար, ինչպիսին նախորդ տարվա ընտրություններն էին, որտեղ Սիսին հավաքեց ձայների 97%-ը։

Բայց ԵՄ առաջնորդները նրա մեջ տեսնում են տարածաշրջանի կայունության աղբյուրի, անգամ եթե նրա գործողությունները երկարատև ճնշումներ են սերմանում։ Էմանուել Մակրոնը ողջունում է Եգիպտոսի պայքարն ընդդեմ ահաբեկչության և ցածրաձայն հիշեցնում է Սիսիին, որ մարդու իրավունքները պետք է հարգվեն։ Օրակարգում են նաև միգրացիոն հարցերը։ Թեև Եգիպտոսն առաջնային տրանզիտի ճանապարհ չէ , սակայն բանակցություններ են վարվում տնտեսական օգուտների դիմաց միգրացիոն հոսքերը կրճատելու շուրջ, ինչն արտացոլում է Եվրոպայի ցանկությունը՝ պահել միգրանտներին հեռու իր սահմաններից՝ անկախ ինչ պայմաններում նրանք կլինեն։

Ֆրանսիան Եգիպտոսի հիմնական զենքի մատակարարն է և նաև այս պատճառով մարդու իրավունքները ԵՄ-ի օրակարգում առաջնային կարևորություն չունեն։ Եգիպտացիներն արժանի են և սպասում են ավելիին։ Եգիպտացի հեղինակներից մեկը նշում է, որ ընթացող սահմանադրական հեղաշրջումը կոտրում է անգամ ժողովրդավարության վերջին հույսերը։ Ավտորիտար ղեկավարը կարող է կարծել, որ նա ի վիճակի է միշտ ուժ կիրառել և աջակցության կարքի չունի այլևս։ Նրա նախորդները նույնպես նման մտածողությամբ են առաջնորդվել։ Կոռուպցիան, գործազրկությունը և գնաճը, ինչպես նաև պետական բռնությունը ավելի են գրգռում իրավիճակը։ 

Սիսիի իշխանության ամենաճշգրիտ գնահատականը կարող է լինել այսօրվա կայունությունը։ Նրա հրաժարականը պահանջելը կլինի սխալ և անմտություն։

Հոդվածի բնօրինակը՝ The Guardian-ի կայքում։