Փետրվարի 7- 9-ը կայացած հայ-ռուսական բանակցություններում ամենակարևոր հարցերից մեկը երկրների ռազմատեխնիկական համագործակցության զարգացումն ու Հայաստանի զինված ուժերի համալրումն էր գերճշրգրիտ և ժամանակակից սպառազինությամբ, որոնք թույլ կտան գերակայություն ուենալ հակառակորդի նկատմամբ։ Ընդ որում Հայաստանի պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը լրագրողներին հայտնեց, որ Երևանը մտադիր է ձեռք բերել նաև բազմաֆունկցիոնալ մարտական ավիատեխնիկա։ Իր խոսքերով՝ օդուժի մանևրելու կարողությունների մեծացման համար անհրաժեշտ է ունենալ կործանիչ և գրոհիչ ավիացիա։
Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ռազմական և ռազմատեխնկական համագործակցությունը թվագրվում է մեկ տասնամյակից ավելի։ Առաջին հայ-ռուսական միջպետական «Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին» համաձանագիրը կնքվել է 1991թ.-ին, երբ Հայաստանը դուրս եկավ ԽՍՀՄ կազմից։ Իսկ մոտ 20 տարի առաջ՝ 1997թ.-ի օգոստոսին, ստորագրվեց այսպես կոչված մեծ համաձայնագիրը, որը հիմնարար փաստաթուղթ է հանդիսանում, որում նշված են երկողմ հարաբերությունների առանցքային դրույթները, ընդ որում երկու կողմերը պարտավորվում են զարգացնել ռազմատեխնիկական համագործակցությունը (ՌՏՀ) և ռազմական սպառնալիքի դեպքում օգնել մեկը մյուսին։ Հայ-ռուսական ՌՏՀ ծրագրերը նախատեսված են նաև Կոլեկտիվ անվտանգության համաձայագրով, որի հիման վրա ձևավորվել է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը։
2013թ.-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պոտինը հանձնարարեց արագացնել նոր ռազմատեխնիկական համագործակցության համաձայնագրի մշակումը, որը ստորագրվեց այդ տարվա հունիս ամսին։ Ռուսական սպառազինության գնումների ծավալը շատացնելու նպատակով՝ գներն Հայաստանի համար առավելագույնս էժանացվեցին և մատակարարումներն էլ իրականացվելու էին հենց այն փաթեթով, որով ՌԴ զինված ուժերն են ստանում։ Գները նույն էին ինչ ռուսական բանակի համար, դրանք չէին ենթարկվում մաքսային տուրքերի, բայց վերաարտահանումը Հայաստանի կողմից այլ երկներ խստորեն արգելված էր։ Համաձայնագիրը, որը թույլ էր տալիս ռազմական և ռազմատեխնիկական արտադրանքի առևտուրը կատարել ռուսական ներքին գներով, նոր մակարդակի բարձրացրեց հայ-ռուսական հարաբերությունները և նախապայմաններ ստեղծեց երկկողմ ՌՏՀ ծավալների մեծացման համար։ Մոսկվայի կողմից առաջարկված առավելագույն էժանացումը թույլ տվեց Երևանին հավասարակշռել վերջին շրջանում սպառազինության գնումները ակտիվորեն մեծացնող Ադրբեջանի ֆինանսական գերակայությանը։
Փոխշահավետ հեռանկարներն այս ոլորտում, որոնք կարևոր են թե՛ Ռուսաստանի, թե՛ Հայաստանի համար քննարկվեցին 2019թ.-ի փենտրվարին կայացած ՌԴ և ՀՀ պաշտպանության նախարարների՝ Սերգեյ Շոյգուի և Դավիթ Տոնոյանի հանդիպման ժամանակ։ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարը նշեց, որ Երևանը շարունակում է մնալ Մոսկվայի հուսալի դաշակիցը և կարևոր գործընկերը, ինչպես նաև հույս հայտնեց երկկողմ ռազմատեխիկական համագործակցությունը շարունակելու առումով։ Սերգեյ Շոյգուն նաև բարձր գնահատեց Հայաստանի կողմից Սիրիային տրված հումանիտար աջակցությունը և ընգծեց, որ Հայաստանն առաջին էր, որ արձագանքեց Սիրիայի խաղաղ բնակչությանը օգնելու Ռուսաստանի կոչին։
Մոսկվա կատարած այցի շրջանակներում Դավիթ Տոնոյանը նաև հանդիպումներ ունեցավ Ռազմատեխնիկական համագործակցության դաշնային ծառայության տնօրեն Դմիտրի Շուգաևի, «Ռոստեխ» ընկերության ղեկավար Սերգեյ Չեմեզովի և Հարավային ռազմական օկրուգի հրամանատար գեներալ-գնդապետ Ալեկսանդր Դվորնիկովի հետ։ Ավելի վաղ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայնտել էր, որ համաձայնություն է ձեռք բերվել ՍՈւ-30ՍՄ կործանիչների ձեռք բերման մասին, որի մատակարարումը տեղի կունենա ռուսական կողմից հատկացված 100 մլն դոլարի չափով վարկի շրջանակներում, որը նախատեսված էր ռազմական նշանակության արտադրանքի ֆինանսավորման համար, իսկ վարկի մարման ժամկետը ամրագրվել էր 15 տարի՝ 3% տարեկան տոկոսադրույքով։
Սու-30ՍՄ-ն երկտեղանի կործանիչ է՝ զինված ռադիոտեղերոշման ալեհավաքով, կառավարելի ձգողության վեկտորով շարժիչով և ժամանակակից սպառազինությամբ։ Ինքնաթիռի վրա տեղադրված են ռադիոէլեկտրոնային պայքարի միջոցներ, որոնք ունակ են հակազդել ոչ միայն հակառակորդ գրոհիչների ռադիոտեղորոշիչներին, այլև չեզոքացնել ցամաքային ռադիոտեղորոշիչ համակարգերը։
Սու-30ՍՄ-ի մարտական ծանրաբեռնվածությունը կազմում է 8000 կիլոգրամ։ Ընդ որում, բացի հրթիռային և ռումբային սպառազինությունից, ինքնաթիռը նաև ունի 30մմ տրամաչափի հրանոթ։ Վերջին ժամանակներում Հայաստանն ակտիվորեն ձգտում է քանակապես և որակապես մեծացնել օդուժի դերն իր զինված ուժերում, ինչպես նաև այլ զորատեսակների համար նորագույն տեխնաիկայի գնումներ է իրականցնում։ Սա պայմանավորված է Լեռնային Ղարաաղի շուրջ պայթունավտանգ իրավիճակով, որում ներգարված են Երևանը և Բաքուն։
Փորձագետների գնահատմամբ, ՍՈւ-30ՍՄ-ի ձեռք բերումը զգալի կուժեղացնի ՀՀ ԶՈՒ կարողությունները։ Այս քայլը ոչ թե ուժի ցուցադրության ժեստ է, այլ առաջին հերթին պաշտպանության համար է։ Առավել ևս, որ փետրվարի 15-17-ին կայանալիք Մյունխենի անվտանգության համաժողովին հնարավոր է կայանա Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումը։ Մի շարք փորձագետներ կանխատեսում են ղարաբաղյան հակամարտության շուրջ երկողմ հարաբերությունների նոր զարգացումներ՝ «մաքուր էջից»։
Միևնույն ժամանակ ռուսական ռազմական տեխնիկայի ձեռք բերումը հաստատում է Հայատանի և Ռուսաստանի բարեկամական հարաբերությունների բարձր մակարդակը և շարունակական համագործակցությունը այդ ոլորտում։
Հոդվածի բնօրինակը՝ ng.ru կայքում։